Во моментов, невозможно е точно да се предвиди кога и каде ќе се случи земјотрес. Но, научниците веруваат дека податоците од Глобалниот систем за позиционирање (GPS) би можеле да помогнат во откривањето на знаците за рано предупредување два часа пред земјотресот.
Земјотресите се случуваат кога бавно движечките плочи од карпи под површината на Земјата (тектонски плочи) одеднаш се лизгаат една под друга. Ова ослободува бран енергија што предизвикува потрес на површината, што може да варира од слаб татнеж до разорни земјотреси.
Со децении, научниците се обидуваа да најдат шема што им претходи на големите земјотреси за луѓето да имаат време да се подготват, но овие напори досега беа неуспешни.
Сепак, според една нова студија, GPS сателитите би можеле да им помогнат на истражувачите да предвидат силни удари два часа порано, следејќи мали „лизгања“ во тектонските плочи додека се тријат една со друга, пренесува порталот „Дневно“. Истражувачите анализирале ГПС податоци за 90 земјотреси поголеми од 7 степени, добиени од геодетската лабораторија Рено во американската сојузна држава Невада, која ги документира глобалните ГПС податоци.
ГПС сателитите можат да детектираат движење на земјата со мерење на положбата на сензорите вградени околу Земјата и снимање колку тие се движеле со текот на времето.
Научниците следеа како се менуваат движењата на земјата во 48 часа пред секој настан, обрнувајќи особено внимание на количината и насоката на тресењето. Тие откриле дека два часа пред да се случат земјотресите, хоризонталното движење на тлото се забрзало експоненцијално во шема во согласност со нешто наречено „бавно лизгање на раседот“, што се случува кога земјата се движи без да произведува сеизмички бранови или тресење.
Истражувачите потоа ја повториле таа анализа на 100.000 случајни временски интервали од 48 часа кои не се случиле пред земјотресот за да дејствуваат како контролна група, и забележале слична шема во само 0,03% од примероците. Ова ја потврдува идејата дека шемата за „бавен расед“ генерално се јавува само пред силни земјотреси.
„Идентификувањето на тој модел на суптилни движења може да им помогне на научниците да ги предупредат луѓето за земјотреси неколку часа однапред, но само доколку се развијат понапредни ГПС системи. Идентификувањето на шемата за бавно лизгање на одредена локација ќе бара сензори кои се најмалку сто пати почувствителни од постоечката технологија“, вели коавторот на студијата Квентин Блетери.
„Наодите од новата студија веројатно сè уште не можат да се применат за предвидување земјотреси“, вели геологот Џон Рендл од Универзитетот во Калифорнија (Дејвис, САД). „Веќе има неколку системи за рано предупредување, како што е Shake Alert, апликација развиена од Геолошкиот институт на САД и неколку универзитети. Ги предупредува луѓето за земјотреси секунди пред да се случат.
Доколку шемите забележани во новата студија можат да се потврдат и подобро да се следат, податоците можеби ќе можат да се интегрираат во автоматски системи за рано предупредување за земјотреси.
„Тоа предупредување може да им даде на луѓето време да ја напуштат работата и да се подготват за голем шок“, заклучува геофизичарот Роланд Биргман од Универзитетот во Беркли.
