Кина и Северна Македонија, вели амбасадорот, одржуваат добри економски и трговски односи, а Кина не е само петти најголем трговски партнер на Северна Македонија, туку и најголем трговски партнер надвор од Европа
Весна МИЌИЌ БОЖИНОВСКА
Војната во Украина ја окупира светската јавност. Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, неодамна, на Светскиот економски форум во Давос, изјави дека војната во Украина е доказ дека бизнисот со авторитарните власти на Русија или Кина претставува ризик за безбедноста на Западот. Кој е Вашиот коментар?
Мирот, развојот и победничката соработка е трендот на нашето време и заедничкиот стремеж на луѓето во сите земји. Извесно време, генералниот секретар на НАТО постојано упатуваше неоправдани обвинувања за оцрнување и напад на Кина, даваше неодговорни забелешки за политичкиот систем на Кина и за внатрешната и надворешната политика ѝ ја наметнуваше таканаречената теорија за „кинеска закана“. Кина тоа категорично го отфрла и остро го осудува.
Таканаречената „национална безбедност“ од неколку земји или од нивните портпароли стана една од ретките реторики што служи за врзување на сојузниците и задржување на противниците. Тоа е по природа изговор за искористување на можноста да се предизвика блоковска конфронтација во светот за да се одржи неговата хегемонија. Практиката на некои земји да го генерализираат концептот на „национална безбедност“, да го ставаат плуралистичкиот свет во битка меѓу „демократијата“ и „автократијата“ и произволно да бараат од другите земји да избираат страни, а светот да се дели по идеологија, ќе ги загрози и светот и самите себе. Сите земји во светот се сопатници на истиот брод и мора да се држат заедно. Неприфатливо е да се фрли некој преку морето. Во системот на глобално владеење не треба да доминира една земја или група земји.
Сегашната меѓународна ситуација е соочена со нестабилност и несигурности и постои итна потреба меѓународната заедница да се справи со овие предизвици солидарно и преку соработка. „Малите кругови“ не можат да ги решат „големите предизвици“ со кои се соочува целиот свет, а „малите групи“ не можат да се приспособат на „големите промени“ во денешниот свет. Ниту една земја нема право да исклучува други земји од која било причина. Сега постои таков феномен. Големите земји се плашат од вклучување во конфликти и последици. Па, така, тие ги искористуваат малите земји за да ги испровоцираат големите земји да возвратат. Потоа ги обвинуваат „автократските земји“ за малтретирање на „демократските земји“ и ги повикуваат таканаречените „демократски земји“ „заедно да се борат против“ авторитарните држави. Тие дури и ги вклучуваат малите земји во т.н. прокси војни. Треба да преземеме одговорен став, да се воздржуваме од политизирање или вооружување на меѓународната соработка и да внесеме поголема стабилност и сигурност во светот соочен со многу предизвици.
За разлика од некои членки на НАТО, Кина никогаш не им се заканува на другите земји со сила, никогаш не создава воен сојуз, никогаш не извезува идеологија, никогаш не се меша во внатрешните работи на другите, никогаш не бара трговска војна и никогаш не наметнува неоправдано угнетување врз странските претпријатија. Како е можно Кина да се заканува за безбедноста на НАТО и на Западот? Го повикуваме генералниот секретар Јенс Столтенберг да престане да шири омаловажувачки коментари против Кина и да престане да повлекува идеолошки линии. НАТО веќе направи проблеми со Европа. Треба да престане да се обидува да ја дестабилизира Азија и светот.
Нашата влада се придржува до принципот на една Кина кога се занимава со прашања поврзани со Тајван. Во исто време, забележавме дека американскиот претседател Бајден потпиша нацрт-закон за да му се наложи на државниот секретар да развие стратегија за враќање на статусот на набљудувач на Тајван во Светската здравствена организација. Кој е коментарот на Кина?
Генералниот комитет и Пленарната сесија на 75. Светско здравствено собрание (WHA) соодветно одлучија да го отфрлат таканаречениот предлог „да се покани Тајван да учествува во WHA како набљудувач“ поднесен од одредени земји. Ова ја покажува заедничката меѓународна посветеност на принципот обединета Кина, главен тренд што не може да се оспори. Цениме дека страната на Северна Македонија секогаш се придржувала до принципот обединета Кина. Прашањето на Тајван е внатрешна работа на Кина. Принципот една Кина е основна норма на меѓународните односи. Според релевантните резолуции на UNGA и WHA, учеството на кинескиот регион Тајван во активностите на СЗО мора да се постапува во согласност со принципот една Кина. Кинеската централна влада секогаш придава големо значење на здравјето и благосостојбата на нашите сонародници во регионот на Тајван. Под услов да се придржуваме до принципот една Кина, направивме соодветни аранжмани за учество на регионот на Тајван во глобалните здравствени работи. Постои Контакт точка за меѓународни здравствени регулативи во регионот на Тајван за таа да може веднаш да пристапи и да пријави информации поврзани со здравствени итни случаи. Тврдењето за „јаз“ во глобалните напори за борба против епидемијата е неосновано.
Предлог-законот сериозно го прекршува принципот на една Кина и трите заеднички коминикеа Кина-САД, сериозно го нарушува меѓународното право и основните норми кои ги регулираат меѓународните односи и грубо се меша во внатрешните работи на Кина. Кина отфрла и жали што САД треба да инсистираат да го потпишат со закон. Ги повикуваме САД да се придржуваат до принципот една Кина и трите заеднички коминикеа Кина-САД, да се усогласат со меѓународното право и основните норми кои ги регулираат меѓународните односи, внимателно и правилно да се справуваат со прашањата поврзани со Тајван и да не го користат овој предлог-закон за да му помогнат на Тајван да го прошири својот таканаречен „меѓународен простор“. Во спротивно тоа ќе предизвика дополнителна штета на кинеско-американските односи и мирот и стабилноста преку Тајванскиот теснец.
За време на видеоповикот меѓу претседателот Си Џинпинг и претседателот Бајден, во март, претседателот Бајден повтори дека САД не бараат нова Студена војна со Кина; нема за цел да го промени системот на Кина; ревитализацијата на нејзините сојузи не е насочена кон Кина; САД не ја поддржуваат „независноста на Тајван“; и нема намера да бара конфликт со Кина. Односот меѓу Кина и САД сега е на важен крстопат. Антагонизам и конфронтација или дијалог и соработка? Заемна корист и победничка соработка или игра? Американската страна треба да го направи вистинскиот избор, имајќи ги предвид заедничките интереси на луѓето во двете земји и во светот. Треба да постапат според гореспоменатите забелешки на претседателот Бајден.
Вашата држава цели кон тоа да стане најголема економска сила во светот. Како се одрази пандемијата на економијата на Кина?
Комунистичката партија на Кина го обедини и го водеше кинескиот народ низ долгогодишна борба и покажа светски познати достигнувања во развојот на земјата и подобрувањето на животот на луѓето. Во 2021 година се одбележа 100-годишнината од основањето на Комунистичката партија на Кина, а дотогаш ја реализиравме првата стогодишна цел за изградба на умерено просперитетно општество во сите погледи и донесе историска разрешница на проблемот со апсолутната сиромаштија во Кина, и ние сега маршираме со сигурни чекори кон втората стогодишнина цел да ја изградиме Кина во голема модерна социјалистичка земја, во секој поглед. Кинеската нација направи стратешки ангажман во два чекора, како прво во основа да ја реализира социјалистичката модернизација до 2035 година и како второ да ја изгради Кина во голема модерна социјалистичка земја од сите аспекти до средината на 21 век.
Како што промената на времето во комбинација со пандемијата што се случува еднаш во векот, светот се наоѓа во нов период на турбуленции и трансформации, а глобалното економско закрепнување се соочува со многу предизвици. Со одржливиот и постојан развој на сопствената економија, Кина континуирано вбризгува позитивна енергија во светската економија. Во 2021 година, кинескиот БДП се зголеми за 8,1%, достигнувајќи 17,7 трилиони американски долари, а неговиот удел во глобалната економија се зголеми од 11,4% во 2012 година на повеќе од 18%. Статусот на Кина како втора најголема економија во светот е консолидиран и подобрен. Кинескиот БДП по глава на жител достигна 12.500 американски долари, блиску до прагот за економиите со високи приходи. Во последниве години, Кина придонесе околу 30% во светскиот економски раст и кинеската економија е најголемиот мотор на светскиот економски раст. Претседателот Си Џинпинг на виртуелната сесија на Светскиот економски форум во 2022 година истакна дека „Променетите во домашното и меѓународното економско опкружување донесоа огромен притисок, но основите на кинеската економија, карактеризирана со силна отпорност, огромен потенцијал и долгорочна одржливост – Остани непроменет. Имаме целосна доверба во иднината на кинеската економија“. Според Кинеското Национално биро за статистика, кинескиот БДП во првиот квартал пораснал за 4,8%, вкупната вредност на увозот и извозот на стоки се зголемиле за 10,7 отсто, а фактичката употреба на странски капитал се зголемила за 25,6 отсто. Оваа статистика го нагласува позитивниот придонес на Кина за стабилизирање на глобалниот индустриски синџир на снабдување и промовирање на одржливо закрепнување на светската економија. Без разлика какви промени ќе се случат во светот, економскиот гигант „Кина“, сигурно ќе бара напредок додека ја одржува стабилноста, ќе обезбеди силен моментум за стабилно закрепнување на светската економија и ќе им обезбеди на другите земји пошироки пазарни можности.
Целта на Кина не е да надмине некоја одредена земја, туку постојано да се надминува себеси, да стане подобра Кина, да бара поголема среќа за кинескиот народ и поголема хармонија за светот. Постои јасна историска логика за развојот и ревитализацијата на Кина која има силна ендогена моќ. Заедничката стремеж кон модернизација на 1,4 милијарди Кинези претставува голем напредок за човештвото. Се потпираме на силното раководство на Комунистичката партија на Кина, на единството, напорната работа и борбата на кинескиот народ и на патот на социјализмот со кинески карактеристики. Нашата цел е јасна, а тоа е да им обезбедиме на нашите луѓе подобар живот и да дадеме поголем придонес во светот. Ние ги унапредуваме реформите и се отвораме на повисоко ниво и постигнуваме повисоко ниво на вин-вин соработка. Сигурно ќе станеме подобра верзија од себе и ќе го направиме светот подобро место.
Кина долги години одржува добри економски односи со Македонија. Кинеската компанија „Синохидро“ работи на најголемиот капитален проект во државата, автопатот Кичево-Охрид. Дали во иднина може да очекуваме слична соработка и кое е местото на Македонија во кинеската стратегија за инвестирање во регионот?
Кина и Северна Македонија одржуваат добри економски и трговски односи. Прво, нашата билатерална трговија одржува брз раст. Според статистичките податоци на власта на Северна Македонија, билатералната трговска размена достигнала 944 милиони американски долари, со раст на годишно ниво од 23,6%. Кина не е само петти најголем трговски партнер на Северна Македонија, туку и најголем трговски партнер надвор од Европа. Второ, кинеската помош одигра позитивна улога во подобрувањето на егзистенцијата на луѓето во Северна Македонија. Кина обезбеди помош од 7 милиони евра за изградба на образовната мрежа-фаза I, со што значително се подобри образовната мрежа во Скопје. Во 2021 година, Кина донираше 100.000 дози и обезбеди 700.000 дози вакцини преку комерцијална набавка на Северна Македонија, која имаше активна улога во борбата против пандемијата. Трето, соработката за изградба на инфраструктурата се спроведува постојано. Хидроцентралата „Козјак“, изградена од кинеска компанија, игра активна улога во снабдувањето со енергија во Северна Македонија. Автопатот Кичево-Охрид, што го гради „Синохидро“, е проект меѓу нашите две земји. Тоа е важен дел и од Коридорот 8. Кинески компании работат и на изградба на проектите за експресен пат Крупиште-Кочани и Фариш-Дреново. Верувам дека овие проекти ќе одиграат важна и позитивна улога во подобрувањето на и најважната инфраструктурна и транспортната мрежа на Северна Македонија. Најголемиот и најважен инфраструктурен проект.
Кина ужива добри традиционални односи со земјите од Западен Балкан. Според иницијативата „Појас и пат“ и рамката за соработка Кина-ЦИИЦ, соработката меѓу Кина и земјите од Западен Балкан брзо се развива. Се поддржувавме меѓусебно во борбата против пандемијата, нашата билатерална трговија се зголеми во времето на пандемијата. Сето ова покажуваа дека Кина е доверлив пријател. Северна Македонија е важен партнер на Кина на Балканот. Имаме широки перспективи за соработка во инфраструктурата, енергетиката, земјоделството, туризмот и многу други полиња. Кина е подготвена да поттикне повеќе кинески компании да инвестираат во Северна Македонија и да ја продлабочат нашата билатерална соработка. Кина ќе продолжи да ги охрабрува надлежните кинески компании да учествуваат во процесот на реформи во инфраструктурата и енергијата. Во исто време, се надеваме дека Северна Македонија ќе обезбеди недискриминаторска деловна средина со рамноправни терени за кинеските претпријатија. Ова ќе помогне да се зајакне довербата на кинеските компании во соработката. Како резултат на тоа, можеме да постигнеме нови резултати во рамките на соработката на соработката Кина-ЦИИЦ. Кинеските компании се подготвени да ги користат „Chinese Speed“ и „Chinese Technology“ за да помогнат во подобрувањето на инфраструктурата во Северна Македонија, да ги промовираат билатералните трговски односи и да ја подобрат егзистенцијата на луѓето во Северна Македонија.
