Кашмир, хималајскиот регион на северот на индискиот потконтинент, е едно од најнестабилните жаришта во светот повеќе од седумдесет години. Откако се стекнаа со независност од Британската империја во 1947 година, Индија и Пакистан водеа неколку војни и конфликти, речиси сите за правата на Кашмир, за кои и двете земји ги тврдат дека е нивни.
По поделбата на британска Индија на мнозинска хинду Индија и муслимански Пакистан, Кашмир стана предмет на расправија. Иако имало претежно муслиманско население, со него управувал хинду принц во тоа време. Во октомври 1947 година избувна првата војна меѓу двете новоосновани држави. Конфликтот, во кој загинаа илјадници луѓе, заврши во 1948 година без конечно решение.
Поделба на три дела и линијата на контрола
Една година подоцна, во 1949 година, беше воспоставена линија за прекин на огнот со посредство на Обединетите нации, која го подели Кашмир на два дела – еден под индиска, а другиот под пакистанска контрола. Тогаш ОН ветија референдум меѓу жителите на Кашмир што ќе им овозможи да одлучат дали сакаат да припаѓаат на Индија или Пакистан. Тој референдум, меѓутоа, никогаш не се одржа.
Денес, Кашмир е поделен на три дела контролирани од три нуклеарни сили. Индија управува со јужните и централните делови на регионот, познати како Џаму и Кашмир, и планинскиот регион Ладах на исток, кој ја вклучува стратешки важната област Сијачен. Пакистан го држи југозападниот дел наречен Азад Кашмир и северниот дел познат како Гилгит-Балтистан. Кина, од друга страна, ја контролира пустината Аксаи Чин на североисток на висока надморска височина, за која Индија исто така тврди дека е дел од Ладах.
Границата помеѓу индискиот и пакистанскиот дел на Кашмир е позната како Линија на контрола (ЛоК). Иако не е меѓународно признат како официјална граница, ЛоК денес претставува де факто линија на поделба помеѓу териториите управувани од двете држави. Линијата беше потврдена по војната во 1971 година и се заснова на Договорот од Карачи од 1949 година, со кој беше воспоставен прекин на огнот надгледуван од Обединетите нации.
Стратешко значење
Важноста на Кашмир лежи и во неговите извори на вода, бидејќи водата од клучните реки како што е Инд, кои потекнуваат од индискиот дел на Кашмир, е стратешки важна за пакистанското земјоделство и снабдувањето со вода за пиење. Иако постои Договор за водите на Инд од 1960 година, Пакистан стравува дека Индија, во случај на влошување на односите, може да манипулира со текот на реките кои витално зависат од сливот на Кашмир.
За Индија, Кашмир е првенствено прашање на религија и безбедност, бидејќи регионот е поделен меѓу три нуклеарни сили. Контролата над оваа област и дава на Индија геополитичка длабочина и одбранбена предност во случај на воен конфликт, особено во планинските погранични зони како што се Сиахен и Ладах.
Кашмир, како што потврди и најновата ескалација, е едно од најопасните геополитички жаришта во светот. Конфликтот однесе десетици илјади животи во последните три децении, а конечното решение сè уште не е на повидок.
