Новото ублажување на тензиите меѓу САД и Кина им дава време на европските лидери да разработат стратегија за трговија, суровини и војна во Украина, но затоплувањето на односите меѓу двете суперсили се заканува да ги потисне европските интереси во втор план.
Американскиот претседател Доналд Трамп и неговиот кинески колега Си Џинпинг се согласија во четвртокот во Јужна Кореја за значително деескалирање на нивниот трговски спор, привремено суспендирајќи за 12 месеци контрола врз извозот на ретки земни магнети и други клучни суровини. Иако овој потег е добредојдена вест за европските компании затекнати во вкрстен оган, другите спорни прашања во односите меѓу Европа и Кина ќе бидат многу потешки за решавање, објавува POLITICO.
Брисел, под притисок на Трамп и во потрага по сопствени стратешки интереси, безуспешно се обидува да го одврати Пекинг од поддршката на Русија во војната против Украина. Во исто време, ЕУ прави сè за да ги намали тензиите во долгогодишниот трговски конфликт со Кина, кој неодамна се интензивираше со воведувањето ограничувања за извоз на клучни суровини и микрочипови. И двете мерки имаа непосредно негативно влијание врз европската индустрија, особено врз производителите на автомобили кои веќе се соочија со тешкотии.
Стравот од трајна штета ја натера ЕУ да заземе попомирувачки став, нагласувајќи дијалог наместо казнени мерки. Сепак, кинеските претставници се фрустрирани од бавното темпо на преговорите со ЕУ, поради што Пекинг ја стави Европа пониско на листата на приоритети. „ЕУ е во најдобар случај секундарна, можеби терцијарна, или дури и не е предмет на разгледување ниту за Вашингтон ниту за Пекинг во овие преговори“, рече Џереми Чан, виш аналитичар во „Евразија груп“.
Највисок политички приоритет на ЕУ е ставање крај на војната во Украина – нешто што Трамп вети дека ќе го направи во првите 24 часа од преземањето на функцијата за време на кампањата. Речиси една година од неговиот мандат, борбите продолжуваат, а Кина ја поткрепува руската економија преку инвестиции и купување нафта.
На инсистирање на Белата куќа, ЕУ ги вклучи кинеските банки и рафинерии во последните две рунди санкции против Русија, тврдејќи дека тие ѝ помогнале на Москва да ги избегне санкциите. Тоа предизвика жесток одговор од кинеските претставници, вклучувајќи го и премиерот Ли Ќијанг, кој ги нарече санкциите „неприфатливи“ за време на состанокот со претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста, во Азија оваа недела, според официјален претставник на ЕУ.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и високата претставничка за надворешни работи, Каја Калас, отворено го критикуваа Пекинг за неговата поддршка за Москва. Фон дер Лајен, во јули изјави дека тоа имало „директно и опасно влијание врз европската безбедност“.
Украина се надеваше дека Трамп ќе изврши притисок врз Пекинг да престане да купува руска нафта, но американскиот претседател им рече на новинарите во „Ер Форс Уан“ дека прашањето не е на маса. Сепак, тој истакна дека војната во Украина била „многу силно спомената“ и дека двете страни се надеваат дека ќе најдат решение. „Тој ќе ни помогне и ние ќе работиме заедно на Украина“, рече Трамп, осврнувајќи се на кинескиот претседател.
Иако контролата на извозот на Кина не беше директно насочена кон ЕУ, компаниите во блокот се соочија со долги одложувања и вртоглаво зголемување на цените поради недостиг на суровини и магнети. Кина снабдува 98 проценти од ретките земјини перманентни магнети во ЕУ.
Геополитичката бура ја поттикна Европската комисија да ја забрза работата за обезбедување на сопствени резерви на магнети и да започне план за диверзификација на синџирот на снабдување во Европа до крајот на годината. Но, ЕУ веќе се најде во слична ситуација. Само пред две години, го донесе Законот за критични суровини за да се справи со овој проблем, но потпишаните договори не резултираа со конкретни производи. Најновиот план е богат со идеи, но сиромашен со детали.
Едногодишната пауза во контролата на извозот договорена меѓу Трамп и Си ѝ дава време на ЕУ да го спроведе планот во акција и да ги искористи другите сојузи, вклучувајќи ги и напорите на самитот на Г7 со Канада, Обединетото Кралство, Италија, Франција и Германија. Сепак, за компаниите што бараат јасност, клучниот проблем е што ниту еден од договорите меѓу Трамп и Си не е обврзувачки.
„Додека не видиме какви било детали разработени и ставени на хартија, тоа остава многу простор за двете страни да се повлечат и да применат разни други услови, па затоа не мислам дека ова е навистина решено“, рече Александар Габуев, директор на Центарот за Евроазија „Русија Карнеги“.
Во Обединетото Кралство се очекува да се зголеми притисокот врз владата да го искористи привременото примирје со САД за да ги намали ризиците од Кина. Британскиот премиер Кир Стармер досега не успеа да ги реши тензиите меѓу оние во парламентот кои се залагаат за построг став кон Пекинг и оние кои се за поблиски врски за поттикнување на инвестициите.
Во рамките на ЕУ, поделбите меѓу земјите-членки околу тоа како да се спротивстават на моќта на Кина го прават обединетиот став за трговијата малку веројатен. Ова стана очигледно кога Брисел воведе царини за електрични возила произведени во Кина. Производителите на автомобили стравуваат дека кинеските брендови ќе го преплават европскиот пазар, што ќе доведе до жестока ценовна војна. Но, гласањето за царините откри колку е економски изложена секоја земја-членка кон Кина, при што Германија во последен момент бара царините да бидат прекинати.
Холандија е најновата членка на ЕУ што се судри со Кина откако властите ја презедоа контролата врз производителот на чипови Nexperia. Пекинг возврати со контрола на извозот на чипови Nexperia произведени во Кина, а недостигот би можел да ги запре производствените линии низ Европа за помалку од една недела, покажувајќи колку континентот станал зависен од Кина.
Трамп од самиот почеток го претстави своето патување во Азија како самит на „Г2“, поттикнувајќи стравувања дека секој договор би можел да ги маргинализира другите земји. Постојат загрижености дека „британските и европските трговски приоритети би можеле да бидат отфрлени или заменети без консултации“, рече Дејвид Тејлор, директор на тинк-тенкот „Азија Хаус“.
