„Тајната“ на 25 мај и Денот на младоста: Зошто роденденот на Тито со децении се славеше на овој датум?

927
Пред неколку децении, 25 мај беше денот кога цела Југославија ја славеше младоста, заедништвото и – доживотниот претседател на СФРЈ, Јосип Броз Тито. Иако Тито не е роден на тој датум, токму во тоа време милиони граѓани на поранешна СФРЈ излегуваа на улиците, учествуваа на свеченостите и го гледаа преносот од Белград, каде штафетата пристигнуваше во рацете на доживотниот претседател.Официјално, прославата на роденденот на Тито започна на 25 мај 1945 година, веднаш по завршувањето на Втората светска војна. Меѓутоа, по негов предлог, на почетокот на 1957 година, овој датум прераснува во Ден на младоста – празник кој со текот на годините стана нераскинливо поврзан со култот на личноста на Јосип Броз Тито. Меѓутоа, бидејќи историските податоци покажуваат дека Тито всушност е роден на 7 мај 1892 година, се поставува прашањето зошто го славел 25 мај?

За влакно ја избегнал смртта

Токму тој ден во 1944 година, за време на германската операција во Дрвар, Тито за влакно ја избегна смртта во еден од најдраматичните моменти од Втората светска војна на југословенско тло. Тој настан подоцна стана основа за симболично одбележување на неговото „второ раѓање“.

Во 1957 година, на иницијатива на Броз, Денот на младоста доби официјален статус на празник посветен на младите. Неговиот најпрепознатлив симбол беше штафетата – палка која младите од целата земја ја пренесуваа од рака на рака, поминувајќи илјадници километри. Првите штафети му беа предадени на Тито во Загреб, а во следните години, до 1956 година, на крајот од тоа долго патување, на 25 мај, штафетната палка беше свечено примена од самиот Тито на стадионот на ЈНА во Белград.

Во периодот од 1945 година до средината на 1950-тите, истовремено беа носени неколку штафети. Сепак, од 1957 година, беше воведен единствен настан – Штафета на младоста – што стана централен елемент на прославата. Настанот ќе кулминира со манифестација слет на стадионот, што се претвори во спектакл на дисциплина, кореографија и порака за единство.

По неговата смрт, Денот на младоста не беше веднаш укинат.

Дури и по смртта на Броз во 1980 година, Денот на младоста не беше веднаш укинат. Таа година, штафетата, која веќе беше на пат низ Хрватска, симболично го прекина патувањето и беше положена во Сојузното собрание. И во следните години продолжи да циркулира во Југославија, како знак на лојалност кон идеите што ги промовираше Тито.

Меѓутоа, како што изминуваа 1980-тите и растеа политичките и економските тензии меѓу републиките, ентузијазмот слабееше. Словенците први одбија да учествуваат, а во 1988 година последниот слет беше одржан во Белград. Следната година практиката беше целосно укината.

Денес, повеќе од три децении подоцна, 25 мај живее само во сеќавањето на постарите генерации и архивските снимки кои не потсетуваат на едно сосема друго време, пишува Блиц.рс

ИЗДВОЕНИ