Зошто не смеете да кажете „благодарам“ за лекот против болки?

ФОТО: YOUTUBE/screenshot

Дали некогаш сте се нашле во ситуација каде што ве совладала силна главоболка и некој ви понудил апче што ви го спасило животот? Веројатно автоматски сте рекле „благодарам“ од учтивост и олеснување.

Меѓутоа, ако лицето кое ви го дало лекот било вашата баба или некој од постарата генерација, можеби сте добиле неочекувана шлаканица или прекорувачки поглед за возврат, заедно со фразата: „Шшш, не се вели благодарам за лекот!“

Овој необичен, речиси заборавен обичај припаѓа на богатата ризница на најразлични суеверија и отвора прозорец кон свет каде што стравот од непознатото и надежта за исцелување се испреплетени на фасцинантни начини.

Иако звучи бизарно во 21 век, ова верување е длабоко вкоренето во колективната свест и открива многу за односот на нашите предци со болеста, третманот и судбината.

Суеверијата се верувања или практики што произлегуваат од желбата за контрола врз неизвесни настани и се засноваат на верувањето дека одредени дејства, зборови или предмети можат да влијаат на среќата или несреќата.

Тие се јавуваат во сферата каде што знаењето завршува, а стравот започнува – страв од болест, неуспех, природни катастрофи или зли сили.

Во контекст на здравјето, суеверијата отсекогаш цветале. Кога официјалната медицина не нудела одговори или лекови, луѓето се свртувале кон ритуали, амајлии и непишани правила за да се заштитат себеси или да го забрзаат заздравувањето.

Од носење црвен конец против магии до страв од „промашување“ како универзална причина за сите болести, овие верувања обезбедувале чувство на контрола и психолошка удобност во моменти на најголема ранливост.

Централното прашање останува: зошто, по ѓаволите, не би требало да се биде благодарен за нешто толку добредојдено како што е лек против болки? Иако не постои единствен, пишан одговор, етнолозите и народните преданија нудат две можни објаснувања кои не се меѓусебно исклучуваат.

Првото и најраспространето толкување лежи во длабоко вкоренетиот страв од „пеколи“ или „зли очи“. Според ова верување, искажувањето благодарност или фалењето на нешто добро (во овој случај, потенцијален лек и олеснување) би можело да го привлече вниманието на злите сили, демони или едноставно завистливата судбина.

Со благодарност, на некој начин би го „проколнувале“ лекот и би ги поништиле неговите ефекти. Како гласно да прогласувавте: „Еве, ова апче дефинитивно ќе ми помогне!“, со што ги поканувавте злите сили да интервенираат и да го расипат исходот.

Тишината и тивкото прифаќање на лекот се сметале за помудар пристап – гест што не привлекувал непотребно внимание кон чинот на лекување.

Лекот требало да дејствува „под радарот“, незабележливо и скромно, за да не стане цел на невидливи непријатели. Во овој свет, судбината била каприциозна сила што требало да се почитува, а не да се оспорува.