Земјата со најмногу соларни панели во Европа сега предупредува – мрежата пука по рабовите

Холандија, некогаш модел на зелена транзиција, сега се соочува со парадокс: има премногу чиста енергија, а премалку мрежа за да ја поддржи.

Во кампањата на холандската влада „Flip the Switch“, која се емитува на националната телевизија, актерката ги предупредува граѓаните да ја намалат потрошувачката на електрична енергија навечер. Пораката е јасна – ако сите користат електрична енергија истовремено, електричната мрежа може да биде преоптоварена и може да се појават дефекти.

Овие предупредувања би се очекувале во земјите кои се презаситени со енергија, но не и во една од најнапредните економии во светот. Со години, Холандија е позната како пионер во обновливите извори на енергија: има најголем број станици за полнење електрични автомобили по глава на жител во Европа, а повеќе од една третина од домаќинствата веќе користат соларни панели.

Но, токму таа зелена револуција сега се враќа како бумеранг. Мрежата едноставно не може да се справи со количината на електрична енергија што доаѓа од илјадници ветерни турбини и соларни системи низ целата земја.

„Загушувањето на мрежата е како сообраќаен метеж – премногу автомобили на премалку патишта“, објаснува Кис-Јан Рамо, извршен директор на Енеко, еден од најголемите производители на електрична енергија во земјата. „Мрежата е дизајнирана во времето на големите електрани на гас, а денес енергијата доаѓа од стотици помали извори – од периферијата на системот.“

Резултатот е прекини на електричната енергија, листи на чекање и блокиран развој. Илјадници бизниси и домаќинства чекаат да се поврзат на мрежата, додека други не можат да го зголемат постојниот капацитет. Дури и изградбата на нови станбени населби станува проблем бидејќи нема доволно простор во мрежата за нови клиенти.

Државната агенција Тенет, која ја управува мрежата, признава дека 8.000 компании чекаат да почнат да снабдуваат енергија, а 12.000 други чекаат да добијат одобрение за поголема потрошувачка.

Дамиен Ернст, професор по електротехника на Универзитетот во Лиеж, предупредува дека закрепнувањето ќе трае со години. „Холандија има криза со електричната мрежа бидејќи не инвестирала доволно во дистрибутивните и преносните системи. Ќе бидат потребни десетици милијарди евра и многу време за да се реши тоа.“

И навистина, плановите се огромни – Тенет ќе инвестира околу 200 милијарди евра во зајакнување на мрежата до 2050 година, вклучително и поставување 100.000 километри нови кабли.

Дотогаш, решението е импровизација: исклучување на некои соларни и ветерни фарми кога производството ќе ја надмине побарувачката и наградување на потрошувачите кои се согласуваат привремено да им се намали електричната енергија во замена за пониски сметки.

Холандија на тој начин стана симбол на нов европски парадокс – премногу зелена енергија и премал капацитет за нејзино задржување. Еколошкиот успех се претвори во енергетски предизвик.