Утре почнува исплатата на августовската пензија. Дополнително, со октомвриската исплата пензионерите ќе ја добијат септемвриската пензија со вклучено линеарно покачување од 1.000 денари, без оглед на висината на досегашната пензија. Со ова, повторно нема системско, процентуално зголемување, туку еднакво покачување за сите. Оваа мерка колку-толку ќе го засили месечниот буџет на секој пензионер, но истовремено отвора дебата околу праведноста на ваквиот пристап, со оглед на тоа што повисоките и пониските пензии повторно растат по иста основа.
Инаку, согласно со измените на Законот за пензиско и инвалидско осигурување, зголемување на пензиите не им следува на пензионерите што живеат во странство. Според пресметките, станува збор за околу 12 илјади лица.
Утре почнува исплатата на августовската пензија, сепак одредени банки во земјава им овозможија на своите клиенти пензионери пристап до парите уште пред официјалниот датум, со што ќе им излезат во пресрет на нивните потреби.
Дополнително, со октомвриската исплата пензионерите ќе ја добијат септемвриската пензија со вклучено линеарно покачување од 1.000 денари, без оглед на висината на досегашната пензија. Со ова, повторно нема системско, процентуално зголемување, туку еднакво покачување за сите. Оваа мерка колку-толку ќе го засили месечниот буџет на секој пензионер, но истовремено отвора дебата околу праведноста на ваквиот пристап, со оглед на тоа што повисоките и пониските пензии повторно растат по иста основа.
Со Законот за ново линеарно зголемување на пензиите, кој беше едногласно изгласан во Собранието на 24 јули, се предвидува сите пензии да се покачат за 1.000 денари во септември и за уште 1.000 во март 2026 година. Претходно, во текот на изминатата година пензионерите добија линеарни покачувања во уште два наврати од по 2.500 денари.
Со линеарното зголемување се заобиколува процентуалното усогласување на пензиите кое, според закон, се прави двапати годишно врз основа на порастот на просечната нето-плата и на трошоците за живот. И токму тоа е причина за критиките што се слушна од опозицијата и од дел од експертите. Според нивните пресметки, за голем дел од пензионерите тоа е неповолно, затоа што сметаат дека пензионерите би добиле поголеми покачувања доколку има регуларно усогласување.
Заменик-министерот за социјална политика, демографија и млади, Ѓоко Велковски, вели дека со две линеарни покачувања од по 2.500 денари и овие двете од по 1.000 што претстојат (во септември и март), сите пензионери ќе добијат зголемување од по 7.000 денари.
Од Сојузот на здруженија на пензионери нагласуваат дека не е така како што велат од власта, дека биле дарежливи кон пензионерите.
– На пензионерите им следува системско усогласување кое на најниската пензија од 18.852 денари – која треба да се земе како репер бидејќи ја користат 53.000 пензионери, изнесува 716 денари. Значи, со линеарното се додаваат само 284 денари повеќе од тоа што би следувало со системското усогласување. За толку малку да нарушува пензиски систем не е добро – велат од Сојузот на здруженија на пензионери на Македонија.
И експертите сметаат дека линеарното покажување е неповолно, затоа што пензионерите би добиле повеќе ако се користи предвидената формула со порастот на просечната плата и на трошоците за живот. Ако порастот на просечната плата е 10,6%, за усогласувањето треба да се земе 50 отсто, односно тоа е 5,3%.На овој процент од 5,3% се додава 50% од стапката на трошоците на животот што изнесува 4,6%. Тоа значи се додава 2,3%, што значи се добива стапката за усогласува од 7,6% (5,3% + 2,3%). Така, за секоја пензија преку 13.158 денари линеарното зголемување е неповолно затоа што со процентуалното зголемување се добива зголемување поголемо од 1.000 денари.
И од опозицијата обвинија дека преку 90 проценти од пензионерите се оштетени со линеарно зголемување и ќе земаат помалку од тоа што им следува по закон.
Инаку, согласно со измените на Законот за пензиско и инвалидско осигурување, зголемување на пензиите не им следува на пензионерите што живеат во странство. Според пресметките, станува збор за околу 12 илјади лица.
Уставниот суд отвори предмет и разгледува иницијативи против измените на Законот за ПИОМ, со кои пензионерите во странство останаа без зголемувања на пензиите, поради наводна дискриминација и повреда на уставни права. До Уставниот суд се поведени три иницијативи со кои измените се оценуваат како неуставни и дискриминаторски, односно се посочува на нееднаквост меѓу пензионерите.
Првата иницијатива е поднесена од Љубомир Сандевски кој тврди дека измените создаваат дискриминација и трајна финансиска штета за државјаните на Македонија кои пензиите ги примаат во странство, бидејќи се скратени редовните усогласувања. Втората иницијатива е од Илија Ивановски кој го оспорува условот зголемувањето да важи само за оние што ја примаат пензијата во земјава. И третата е од Темелко Ристевски кој оспорува конкретни законски одредби заради повреда на повеќе членови од Уставот, укажувајќи на нееднаквост меѓу пензионерите и ограничување на слободата на движење на околу 12.000 лица.
Од Фондот за пензиско и инвалидско осигурување се изјаснија дека исплатите се вршат според важечкиот Закон. Објаснуваат дека пензионерите во странство го добиле првото зголемување од 2.500 денари во септември 2024 година. Сепак, не го добиле и априлското од 2025, ниту оние планирани за септември 2025 и март 2026. Фондот нагласува дека ќе ги почитува одлуките на надлежните институции и ќе постапува според законските решенија.
(С. Бл.)
