Наместо очекуваното цунами со многубројни кандидатури на независни кандидати три дена пред истекот на рокот за собирање на по два потписа на прсти се бројат оние лица што во такво својство ќе влезат во трката за градоначалнички функции. Уште помал е интересот за пријавување на непартиски советнички листи за избор на советници во општински Совети. Вакви се првичните сознанија за интересот на оваа категорија на учесници на локалните избори десетина дена откако почна постапката за собирање на два потписа како главен услов за понесување на кандидатури. Според информациите од Државната изборна комисија од каде одговорија на прашањата на весникот ВЕЧЕР за последните податоци за пријавените кандидати произлегува дека ќе има само 13 независни учесници во трката за градоначалници – 12 во некоја од македонските општини и еден во Градот Скопје. Процедурата за собирање на два потписа започна на 18 август, односно, десет дена по распишувањето на локалните избори, а трае сè до 1 септември до 24.00 часот. Три дена пред истекот на рокот резултатите се неочекувани и спротивни на прогнозите за бројот на вакви учесници.
– Заклучно со 28.08.2025 година, постапка за собирање на потписи за градоначалници започнале вкупно 13 кандидати и тоа по еден кандидат во Македонска Каменица, Куманово, Охрид, Дебарца, Дебар, Демир Капија, Македонски Брод, Кочани, Битола, Могила, Новаци, Демир Хисар и еден кандидат за Град Скопје. Сите кандидати ја подигнале својата кандидатура освен во Куманово каде постапката на собирање на потписи е сè уште во тек – изјавија вчера од ДИК за весникот ВЕЧЕР.
Уште послаб е интересот за собирањето на потписите за советнички листи.
– Во 5 општини се собираат потписи за советите на општините: Дебар, Кочани, Чешиново Облешево, Битола и Могила. Во Битола постапката за собирање на потписи за советници е во тек, додека во останатите општини листите со собрани потписи се подигнати – објаснуваат од Државната изборна комисија.
Оттаму додаваат дека засега не се забележува голема разлика меѓу општините, во интересот за собирање на потписи.
– Исто така, досега нема информација за евентуални проблеми со постапката за собирање потписи во ниту едно подрачно одделение на Државната изборна комисија – се наведува во одговорот на нашите прашања.
Ова е значително помал одѕив на независните кандидати во споредба, на пример, со локалните избори во 2021 година. Тогаш, на изборите беа пријавени дури 57 независни листи за советници во 40 општини, а кои, на крајот, собраа вкупно 56.000 гласа на граѓаните. Со тоа тие, практично, станаа четврта политичка сила во државата.
На претстојните локални избори чиј прв круг ќе се одржи на 19 октомври се очекуваше значително поголем број независни кандидати поради олеснетите услови за пријавување. Познато е, поради недонесувањето на измените во Изборниот законик, ДИК зазеде став со кој независните кандидати за градоначалници може да се пријават за учество со само два потписа кои треба да се соберат во определен рок. Дел од експертите очекуваа масовно учество на претставници на најразлични граѓански организации, но дел се сомневаа дека ќе следува масовност.
– Не верувам дека олеснетите услови за кандидирање на независните кандидати може да предизвикаат некое цунами во однос на бројот на кандидатури по општините. Луѓето што се решаваат да се јават во улога на кандидати, сепак, работеле нешто претходно на ваков план. Точно е дека ние во минатото сме имале некакви обиди за злоупотреби на листите, се предлагаа слични имиња на кандидати и слично, но не мислам дека може сега да се случи нешто такво слично – изјави неодамна за ВЕЧЕР политичкиот аналитичар Миша Поповиќ од Институтот за демократија.
Во јавноста се предупредуваше и на опасноста гласачките ливчиња да бидат долги по неколку метри, а што можеше да предизвика и сомневања во регуларноста на изборниот процес.
Според правилата, потписите на избирачите во постапката на кандидирање се собираат пред службените лица на ДИК и пред надлежен нотар на образец утврден од ДИК. Подносителот на листа определува пред кои нотари ќе се собираат потписи и за тоа ја известува ДИК, која на својата интернет-страница објавува листа на нотари пред кои подносителите на листа собираат потписи. Трошоците за собирање потписи пред нотар ги сноси подносителот на листата. Собирањето потписи започнува десеттиот ден од денот на распишувањето на изборите и трае 15 дена. Секој избирач својот потпис може да го даде за повеќе листи на кандидат за градоначалник. Избирачите кои ја поднесуваат листата треба да имаат избирачко право и постојано живеалиште на подрачјето на општината и притоа за поддршка на истата на пропишаниот образец да бидат потпишани најмалку два избирачи. Листите на кандидати за членови на советот и листата на кандидат за градоначалник на општината, овластените претставници на предлагачите ги доставуваат до ОИК најдоцна на 13 септември, до 24:00 часот – 35 дена пред денот на одржување на изборите.
Сега останува прашањето дали во претстојните три дена ќе се случи некое зголемување на бројот на кандидатурите на вонпартиски личности. Но, според состојбите по општините, тоа тешко може да се очекува. Сето ова го поведува прашањето зошто на овие избори се случува ваков тренд и незаинтересираноста на непартиските кандидати за учество во изборната трка. Дел од граѓанските организации во изминативе недели започнаа и со собирањето на по илјада потписи за нивно регистрирање како политички партии. (Б. Ѓ.)
