Пред три недели, американскиот претседател Доналд Трамп ја шокираше Европа презентирајќи мировен план од 28 точки за Украина, кој во голема мера ги одразуваше руските барања.
Сега украинските лидери одговорија со контрапредлог кој бара правно обврзувачки гаранции за заштита од идна руска агресија и предвидува Украина да ги задржи териториите што моментално ги контролира, објави „Њујорк тајмс“, повикувајќи се на службеници кои го виделе или биле информирани за планот.
Според планот на Трамп, Украина би отстапила речиси 5.000 квадратни километри во Донецката област и 45 квадратни километри во Луганската област. За возврат, Москва би вратила речиси 2.000 квадратни километри во Харковската област, 450 квадратни километри во Днепропетровската област, 300 квадратни километри во Сумската област и 20 квадратни километри во Черниговската област. АФП пресмета дека ова би резултирало со нето добивка од околу 2.300 квадратни километри за Москва.
Планот на Украина од 20 точки за ставање крај на речиси четиригодишната војна, кој не се очекува Русија да го прифати, е дел од обидот на Киев да го блокира токму тоа барање, кое би барало од Украина да обезбеди мир со откажување од дополнителна територија што моментално не е под руска контрола. Украинските и европските лидери предупредуваат дека таков исход би ја понижил Украина и би ја наградил Русија за агресијата.
Во медиумските настапи оваа недела, украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека предлогот што моментално се разгледува се состои од три документи. Едниот се однесува на реконструкцијата на делови од земјата што се срамнети со земја, додека другиот би ги обврзал Соединетите Американски Држави и европските земји да ѝ помогнат на Украина во случај на друг напад.
Според петмина сегашни и поранешни западни функционери запознаени со планот, украинскиот предлог отстранил делови од оригиналниот план на Трамп што ги преминувале црвените линии на Украина. Сите зборувале под услов на анонимност поради чувствителноста на дипломатските дискусии.
Поточно, во документот се наведува дека Украина треба да ја задржи контролата врз делови од источна Украина за кои планот на Трамп барал предавање, според двајца високи европски функционери и еден поранешен американски функционер.
Предлогот, исто така, го отстранува американското барање Украина да се откаже од своето право на членство во НАТО, потврдија еден сегашен и еден поранешен висок европски функционер. Ова има за цел да се зачува, барем во принцип, политиката на отворени врати на НАТО.
И двете промени веројатно ќе бидат неприфатливи за Русија, која сака да контролира голем дел од украинската територија и да ја спречи Украина некогаш да се приклучи на НАТО, а се претпоставува дека Трамп ќе стави вето на членството на Украина доколку Киев аплицира.
Предлозите беа испратени во Вашингтон на разгледување во среда навечер и се резултат на интензивната дипломатска активност на Зеленски во последните денови, вклучувајќи состаноци во Лондон, Брисел и Рим, како и барем еден разговор меѓу европските лидери и Трамп. Се очекува разговорите да продолжат во понеделник на состанок на европските лидери во Берлин.
Зеленски потврди дека им кажал на американските преговарачи дека безбедносните гаранции во предлозите треба да бидат испратени до Конгресот на САД за да станат правно обврзувачки. „Документот за безбедносните гаранции на кој работиме на крајот ќе оди во Конгресот. Потребни ни се ефикасни безбедносни гаранции“, им рече тој на новинарите.
Во посебна објава на социјалните мрежи, Зеленски нагласи дека гаранциите мора да бидат доволно силни за да одвратат идна руска инвазија. Тој нагласи дека документот мора да биде посилен од договорот од 1994 година, познат како Будимпештански меморандум, кој ѝ обезбеди на Украина само безбедносни „гаранции“ во замена за откажување од нуклеарното оружје од советската ера.
Русија, исто така потписничка на меморандумот, го прекрши со анектирање на Крим и делови од источна Украина во 2014 година. „Затоа е клучно овој документ за безбедносни гаранции да даде конкретни одговори на она што најмногу ги загрижува Украинците. Кои чекори ќе ги преземат партнерите ако Русија одлучи да продолжи со агресијата“, напиша Зеленски.
Сепак, Зеленски рече дека американските преговарачи веќе почнале да бараат измени во украинските предлози.
Доцна во четвртокот навечер, тој рече дека САД сакаат да воспостават „слободна економска зона“ во делот од Донбас контролиран од Украина, каде што нема да бидат присутни ниту украински ниту руски војници. Зеленски изрази скептицизам во врска со оваа идеја бидејќи таа нема да бара повлекување на руските сили од целиот Донбас.
„Кога зборувате за компромис, мора да понудите фер компромис“, рече Зеленски за американскиот предлог.
Зеленски, исто така, потсети дека, според украинскиот Устав, секое откажување од територија мора да биде потврдено на референдум. Неодамнешните анкети покажуваат дека повеќето граѓани на земја разурната од војна не ја поддржуваат идејата за предавање на територија во замена за мир.
