Смртоносниот топлотен бран само во јуни уби 2.300 луѓе за 10 ден

Загадувањето што ја затоплува планетата го зголеми бројот на смртни случаи за време на „тивко разорниот“ топлотен бран што ја зафати Европа кон крајот на јуни, покажува прелиминарна анализа на дванаесет градови.

Експертите предупредуваат дека здравствената криза се влошува додека се игнорира.

Научниците проценуваат дека високата температура помеѓу 23 јуни и 2 јули одзела 2.300 животи во 12 големи европски градови. Од тој број, 1.500 смртни случаи се припишуваат на климатските промени, кои дополнително ја затоплуваат планетата и ги интензивираат екстремните температури.

Во апсолутни бројки, најтешко погодениот град беше Милано – од вкупно 499 смртни случаи поврзани со топлината, 317 беа поврзани со климатските промени.

Потоа следуваат Париз и Барселона. Во Лондон се регистрирани 273 смртни случаи поврзани со топлината, од кои 171 смрт се припишуваат на човековото влијание врз климата.

– Оваа студија покажува зошто топлотните бранови се нарекуваат тивки убијци – рече епидемиологот Малколм Мистри од Лондонската школа за хигиена и тропска медицина, еден од авторите на истражувањето.

– Иако официјално се пријавени само индивидуални смртни случаи во Шпанија, Франција и Италија, вистинскиот број на смртни случаи е далеку поголем поради екстремните температури.

Брзата анализа од истражувачкиот тим на World Weather Attribution (сè уште не е рецензирана) користи докажани методи и заклучува дека климатските промени се одговорни за две третини од регистрираните смртни случаи.

Студијата, исто така, открива дека постарите луѓе се најранливи – дури 88% од смртните случаи поврзани со климатските промени се случиле кај луѓе над 65 години.

Научниците истакнуваат дека екстремната топлина е „недоволно препознаена“ закана бидејќи повеќето жртви умираат далеку од очите на јавноста во своите домови и болници, без многу медиумско покривање.

– Топлинските бранови не оставаат зад себе видливи траги од уништување како пожари или бури – рече коавторот на студијата Бен Кларк, климатски научник од Империјал колеџ во Лондон.

– Нивните ефекти се невидливи, но тивки и разорни. Разлика од само 2 до 3 степени може да одлучи помеѓу животот и смртта за илјадници луѓе.

Користејќи епидемиолошки модели, научниците ги анализирале смртните случаи поврзани со топлината во градови како Париз, Лондон, Мадрид и Рим во период од 10 дена.

Потоа тие податоци ги споредиле со сценарио на свет без човечко влијание врз климата – без согорување на фосилни горива и уништување на природата.

Сепак, тие предупредуваат дека врските помеѓу температурата и смртноста во моделите се базираат на податоци до 2019 година и можеби не земаат предвид колку добро поединечните градови се прилагодиле на потопла клима во меѓувреме.

Утврдено е дека климатските промени предизвикале зголемување на температурите до 4°C во некои градови, што резултирало со дополнителни 1.500 смртни случаи.

Оваа бројка е повисока од онаа забележана за време на други временски настани поврзани со фосилните горива – како што се поплавите во Шпанија во 2024 година, во кои загинаа 224 лица, и поплавите во северозападна Европа во 2021 година, во кои загинаа 243 лица.

Претходните истражувања покажаа дека во просек околу 44.000 луѓе годишно умираат од топлината во Европа. Научниците предупредуваат дека бројот од 2.300 смртни случаи за време на само еден топлотен бран во 12 градови би можел да го направи ова лето особено опасно.

Европската служба за набљудување на Земјата, Коперникус, соопшти дека јуни 2025 година бил третиот најтопол месец досега забележан на глобално ниво и дека во западниот Медитеран се развил „исклучителен“ морски топлотен бран.

Просечната дневна температура на површината на морето достигна рекордни 27°C во јуни.

Коперник, исто така, забележа зголемување на бројот на опасни „тропски ноќи“, кога ноќната температура не паѓа под 20°C, што го отежнува одморот и спиењето. Во некои делови од Шпанија, во јуни беа забележани до 24 тропски ноќи, 18 повеќе од просекот.

Саманта Бургес, заменик-директор на Службата за климатски промени Коперник, рече дека рекордните температури во Медитеранот значително го зголемија топлотниот стрес во поголемиот дел од Европа.

– Во светот што се затоплува, топлотните бранови ќе станат почести, поинтензивни и ќе влијаат на сè повеќе луѓе низ Европа.

Анализата на истражувачката организација Меркатор Оушн, која управува со поморската служба Коперник, покажа дека речиси две третини од Средоземното Море биле погодени од морски топлотни бранови категоризирани како тешки или екстремни, најголем обем досега регистриран.

Познато е дека високите температури имаат негативен ефект врз рибниот фонд и ги уништуваат растенијата што служат како извор на исхрана. Во последниве години, Медитеранот е погоден од серија масовни истребувања на морски организми поради сè потоплите бранови.

– Особено е загрижувачки што стресот предизвикан од топлината се повторува сè почесто. Кога таков стрес се повторува со текот на времето, ранливоста на овие екосистеми значително се зголемува – предупредува Карина фон Шукман, научник од Меркатор Океан.