Преговорите меѓу украинската и руската делегација ќе започнат во петок, на 16 мај, во Истанбул, потврдија извори за „Украинска правда“ и за украинската јавна телевизија „Суспилне“. Украинската делегација ја предводи министерот за одбрана Рустем Умеров. Во Турција беа најавени и пристигнувањето на американскиот државен секретар Марко Рубио и специјалниот пратеник на претседателот Доналд Трамп, Стив Виткоф, кои треба да учествуваат како посредници во мировните преговори.
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, ја напушти Турција и отпатува за Албанија, каде што ќе учествува на самитот на Европската политичка заедница што се одржува на 16 мај. Информацијата дека преговорите меѓу украинската и руската делегација навистина ќе започнат во петок, ја објави и руската новинска агенција ТАСС, повикувајќи се на извор близок до преговорите. Ниту една страна официјално не ја потврдила промената на распоредот, а претходно се очекуваше преговорите да се одржат вчера.
Одлуката на украинскиот претседател Володимир Зеленски да го испрати министерот за одбрана Рустем Умеров на средба со нискорангирана руска делегација во Истанбул беше тешка, но неопходна. Тој потег е насочен само кон една личност – американскиот претседател Доналд Трамп, пишува Си-Ен-Ен во анализата на преговорите меѓу Украина и Русија, кои треба да се одржат во Истанбул.
Киев мора да покаже дека е подготвен да го направи секој чекор кон мирот, без разлика колку е симболичен, за да не ризикува Трамп постепено да почне да ги слуша про-Кремљ гласовите околу него, да го изгуби интересот за целиот процес или да ја ограничи помошта за Украина.
Но, како што пишува Си-Ен-Ен, мировниот процес всушност се одвива токму онака како што сака Русија – полека, според распоредот што го диктира Кремљ.
Путин не се плаши од санкции или од Трамп
Во неделата откако Франција, Обединетото Кралство, Германија и Полска застанаа на страната на Украина и повикаа на безусловен 30-дневен прекин на огнот, стана јасно што навистина мислат Владимир Путин и Доналд Трамп за преговорите.
Клучниот увид, според Си-Ен-Ен, е дека Кремљ не се плаши од нови санкции, ниту од европски притисок, ниту пак се чувствува должен да одговори на предлозите на Трамп. Засега Путин оценува дека потенцијалните внатрешно-политички ризици од заедничката фотографија со Трамп и Зеленски се далеку поголеми од можната штета поради незадоволството на Трамп.
Одбивањето да се приклучи на западната иницијатива претставува пресметан ризик кој веќе се чини дека се исплати. Одговорот на Трамп, односно изјавата дека „ништо нема да се случи додека тој и Путин не се сретнат“, ги фрли на ветер сите дипломатски планови додека не се случи таа билатерална средба. Путин на тој начин добива слобода на дејствување, свесен дека американскиот лидер всушност верува дека без средба меѓу двајцата претседатели не може да има напредок.
Кремљ користи темпо, Западот реагира на илузијата
Не е невозможно наскоро да се случи средба меѓу Путин и Трамп, па дури и разговорите во Истанбул да се претворат во најава за ваков самит за време на викендот. Но, Путин очигледно ужива да гледа како мировниот процес се движи со темпо на полжав, со доволно лажна сериозност од која Белата куќа не може целосно да се откаже. Зошто брзање?
Во меѓувреме, руските сили се собираат долж источниот фронт, очигледно како дел од поширокиот стратешки план на Москва. Одлуката да се игнорираат повиците на Трамп открива две клучни работи: Путин е подготвен да ги поднесе дополнителните „силни санкции“ на кои им се заканува Франција и да го одбие самитот во Истанбул. Тој очигледно правилно оцени дека незадоволството на Трамп ќе биде ограничено.
Путин, според Си-Ен-Ен, бил подготвен да ризикува со денови на шпекулации за неговото доаѓање, знаејќи дека на тој начин ќе се избегне притисокот и ќе се зајакне впечатокот дека сè зависи од него. На крајот, не е ни познато дали тој навистина ја разгледал понудата на Зеленски за директна средба. Можеби цело време преговараше за условите на сопствената средба со Трамп, можеби не.
Зеленски помеѓу притисокот и симболиката
Зеленски сега се наоѓа во неблагодарна положба. Тој мора да остане блиску до преговорите, во случај ненадејно да дојде до пробив, но во исто време не смее да изгледа дека го чека следниот потег на Путин. Тој тврди дека во петок го чека однапред испланиран самит во Албанија, но веднаш потоа мора да се врати на преговорите.
Во исто време, станува се појасно дека Трамп можеби нема да воведе дополнителни санкции кон Русија, и покрај очекувањата од Европа и самата Бела куќа. Ограничениот, технички состав на руската делегација во Истанбул му дава на Трамп доволно алиби да ја задржи надежта за напредок и да ја одложи секоја ескалација кон Москва.
Разговорите, заклучува Си-Ен-Ен, веројатно ќе продолжат да се тетерават напред, со максималистичките барања на Кремљ и постојаните украински апели за прекин на огнот што Русија упорно ги одбиваше. А токму ова темпо и структура на процесот му одговараат на Кремљ, бидејќи му даваат моќ, простор и време.
Дури и со учество на високи функционери на Трамп во преговорите, многу е веројатно дека ќе се постигне минимален напредок и дека ќе се разговара за понатамошни разговори. И токму тоа е точно она што го сака Кремљ.
