| Стариот континент мора сам да се грижи за својата безбедност |
Како што се приближува самитот на НАТО, кој треба да се одржи на 24 и 25 јуни во Холандија, министрите за одбрана на земјите членки најпрво се собраа во Брисел каде разговараа за горливите теми. Деновиве, фокусот е на предложеното зголемување на воениот буџет.
Самитот ќе се одржи во екот на тензиите меѓу Европската унија и САД, откако американскиот претседател Доналд Трамп постојано бараше членките на ЕУ да трошат повеќе за војската. Во моментов, земјите издвојуваат два отсто од БДП за одбрана, но Трамп смета дека тоа не е доволно.
„Нема да ве штитам ако не платите“, наведе Трамп за време на состанокот со генералниот секретар на НАТО Марк Руте, што ги наведе европските претставници да заклучат дека Стариот континент мора сам да се грижи за својата безбедност.
Американскиот секретар за одбрана Пит Хегсет им порача на другите членки на воената алијанса дека Вашингтон очекува издвојувањата за војската да се зголемат на 5 отсто од БДП.
Хегсет изјави дека сегашната нерамнотежа значи дека САД мора да инвестираат повеќе во одбраната, но критичарите истакнаа дека предлогот не е остварлив бидејќи многу земји се борат да издвојат дури два отсто од БДП, пренесе агенцијата Анадолија.
Само неколку земји, како Полска, Велика Британија и балтичките земји, можеа да ја исполнат, па дури и да ја надминат зацртаната бројка, покажуваат податоците од 2024 година.
Голем број сојузници, особено Германија и земјите од јужна Европа, се соочуваат со големи структурни и политички пречки. Имајќи предвид дека по завршувањето на Студената војна се троши помалку за војската, европскиот просек е 1,9 отсто од БДП.
Потоа, војната во Украина дополнително ги зголеми стравувањата во Европа.
ЕУ најави дека сака да ги зајакне одбранбените капацитети и да ја намали зависноста од странски добавувачи. На почетокот на оваа година, Европската комисија ја претстави Стратегијата за одбранбената индустрија, која е прв ваков документ поврзан со заедничката одбрана на блокот.
ЕУ сака нејзините членки заеднички да го зголемат производството на оружје и да ја поддржат европската одбранбена индустрија за да може да се натпреварува на светско ниво. Понатамошните планови вклучуваат зголемување на производството на муниција, беспилотни летала, сајбер безбедност и вештачка интелигенција. И покрај овие потези, финансирањето останува ограничено, како и координацијата меѓу членовите на воената алијанса.
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, помина неколку месеци во потрага по дипломатски компромис помеѓу зголемените американски барања во Европа.
Поранешниот холандски премиер се согласи дека прагот од два отсто од БДП е надминат и повеќе не е во согласност со актуелните безбедносни закани. Затоа почна да „наддава“ со бројката од 3 проценти, но истакна дека земјите-членки треба да бидат што е можно пофлексибилни за да се постигне таа цел.
Меѓутоа, во мај, обраќајќи им се на претставниците на НАТО во Дејтон, тој првпат ја спомена бројката од 5 проценти. Новиот праг, кој треба да биде претставен на претстојниот самит во Холандија, веројатно ќе биде некаде помеѓу американските барања и европската реалност.
Иако Руте сè уште јавно не обелодени колку земјите-членки ќе треба да ги зголемат воените трошоци, тој рече дека „новиот план може да се разликува од постоечкиот модел“.
Засега, буџетите на НАТО вклучуваат традиционални категории како што се набавка на опрема, плати на војниците, воена инфраструктура и операции во странство. Сепак, тие вклучуваат и други инвестиции како што се поддршка на Украина, заштита на критичната инфраструктура или преименување на цивилната инфраструктура, како патишта и мостови, за воени цели.
Експертите сугерираат дека промените на овие критериуми може да доведат до исполнување на американските барања. Како што се очекува, сојузниците ќе се обидат да го задржат американското присуство во Европа.
Иако се уште се разговара за конечните бројки, насоката во која оди НАТО е јасна: Алијансата се подготвува да редефинира што значи колективна одбрана во актуелната геополитичка ситуација, пишува Анадолија.
