Самит во Брисел: Постигнат е компромис со Словачка во однос на Украина, Орбан не попушта

Лидерите на земјите-членки на ЕУ, кои денеска се собраа на вонреден самит во Брисел, во голема мера се согласуваат со предлозите за зајакнување на европските одбранбени капацитети, додека договорот на Унгарија за помош на Украина сè уште недостасува.

Лидерите на 27-те земји-членки се собраа на самит кој би можел да биде пресвртница во создавањето на одбранбена унија бидејќи станува се појасно дека не можат да сметаат на САД како гарант за безбедност.

Прво, за време на работниот ручек, тие разговараа со украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој ги информираше за ситуацијата на теренот и дипломатските активности за воспоставување праведен и траен мир и ги поздравија иницијативите за зајакнување на одбранбените капацитети на ЕУ.

Фон дер Лајен во вторник го презентира планот за вооружување на Европа
По дискусијата, Зеленски го напушти седиштето на Европскиот совет, а лидерите на ЕУ продолжија со разговорите за зајакнување на европската одбрана.

Лидерите имаат на маса предлог за план за вооружување на Европа, кој во вторникот го претстави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. Според неа, планот може да мобилизира близу 800 милијарди евра за одбрана.

Најголем дел од средствата би се добиле со зголемување на фискалниот простор во буџетите на земјите-членки. Комисијата предлага да им се дозволи на земјите-членки да ги надминат правилата кои предвидуваат дека буџетскиот дефицит не смее да надмине 3 отсто од БДП, доколку овие средства се наменети за одбрана.

Германија оцени дека тоа не е доволно и дека е неопходно дополнително да се релаксираат буџетските правила кога се во прашање трошоците за одбраната. Комисијата предлага да се воспостави посебен финансиски инструмент од 150 милијарди евра заеми за земјите-членки за инвестиции во одбраната. Комисијата ќе го позајми овој износ на финансиските пазари и ќе им одобри заеми на земјите-членки.

Не е договорено од кого ќе набавува оружје и опрема.

Овие средства би биле искористени за финансирање на паневропски проекти кои ќе имаат корист за сите, како што се воздушна и ракетна одбрана, артилериски системи, беспилотни летала со ракети и муниција и системи против беспилотни летала, како и за решавање на други потреби – од сајбер безбедност до воена мобилност.

Има голем број прашања на кои ќе треба да се одговори, а едно е од кого ќе се набавува потребното оружје и опрема, исклучиво од европски производители или надвор од ЕУ. Во текот на изминатите неколку дена, амбасадорите на земјите-членки се обидуваа да се договорат за текстот на заклучоците за Украина кои ја поддржуваат подготвеноста на земјите-членки за дополнителна помош на украинските вооружени сили.

Словачка и Унгарија се спротивставија на овие заклучоци. Но, се чини дека е постигнат компромис со Словачка, па нацрт-заклучоците вклучуваат интензивирање на напорите за „изнаоѓање одржливо решение за прашањето за транспорт на гас“. Украина од почетокот на оваа година не дозволува пренесување на руски гас преку нејзина територија.

Постојат две опции.

Од друга страна, нема индиции дека унгарскиот премиер Виктор Орбан ќе попушти.

„Иако можеби не се согласуваме за модалитетите на мирот, се согласуваме дека мора да ги зајакнеме одбранбените способности на европските нации и овие напори треба да ги зајакнат земјите-членки, а не бриселските бирократи“, рече Орбан пред пристигнувањето на самитот во Брисел.

Пред неколку дена Орбан му напиша писмо на претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста, барајќи да се напуштат заклучоците за Украина и ЕУ да воспостави директни контакти со Русија, како американскиот претседател Доналд Трамп. Дискусијата за заклучоците за Украина ќе следи откако ќе заврши дискусијата за зајакнување на одбраната.