Резултатите од најнова студија покажуваат: Чадот од шумските пожари е многу поопасен отколку што се сметаше претходно

165

Густиот чад од шумските пожари е многу поопасен за здравјето на луѓето отколку што се веруваше претходно, покажа нова студија. Истражувањата покажуваат дека бројот на смртни случаи предизвикани од краткотрајна изложеност на фини честички од чад е потценет за неверојатни 93 проценти, пишува „Гардијан“.

Истражувачите пресметале дека во Европа, во периодот од 2004 до 2022 година, во просек 535 луѓе умирале годишно поради вдишување на токсични PM2.5 честички ослободени за време на пожарите. За споредба, стандардните методи, кои претпоставувале дека честичките од пожарите се исто толку штетни како и оние од други извори како што е сообраќајот, предвиделе само 38 смртни случаи годишно.

Рекордна сезона на пожари во Европа

Студијата доаѓа во време кога шумските пожари беснеат низ јужна Европа. Најновите податоци од системот за следење на пожари на ЕУ покажуваат дека рекордни 895.000 хектари се изгорени досега во 2025 година. Во исто време, повеќе од двојно поголема количина на PM2.5 честички е испуштена во атмосферата во споредба со просекот за ова време од годината во последните две децении.

Честичките од чадот се потоксични

„Претходно, луѓето претпоставуваа иста токсичност за честичките од шумски пожари и за сите честички“, објасни проф. Кетрин Тон, епидемиолог за животна средина во Институтот за глобално здравје во Барселона (ISGlobal) и коавтор на студијата.

„Нашата работа покажува докази дека, иако ова се случува поретко, влијанието врз здравјето за истата количина штетни честички е посилно за честичките од шумски пожари“, додаде таа.

Загадениот воздух е една од најголемите закани за здравјето на луѓето, а шумските пожари значително придонесуваат за тој проблем. Претходна студија процени дека дури 1,53 милиони смртни случаи ширум светот секоја година се поврзани со краткорочна и долгорочна изложеност на загадување на воздухот од шумски пожари.

Зголемен ризик од смрт

Истражувачите на ISGlobal се фокусираа на краткорочните ефекти од чадот, комбинирајќи ги дневните податоци за смртност од 32 европски земји со проценки за загадување со честички PM2.5 од 2004 до 2022 година. Користејќи модели што го земаат предвид очекуваното одложување на смртните случаи, тие открија дека изложеноста на чад од шумски пожари значително го зголемува ризикот од смрт во следната недела.

За секој дополнителен микрограм честички PM2.5 на кубен метар воздух, вкупната смртност се зголемила за 0,7%, смртноста од респираторни заболувања за 1% и смртноста од кардиоваскуларни заболувања за 0,9%.

„Резултатите се загрижувачки, со оглед на тоа што шумските пожари и другите екстремни настани експоненцијално се зголемуваат со климатските промени“, коментираше проф. Антонио Гаспарини, епидемиолог за животна средина на Лондонската школа за хигиена и тропска медицина, кој не беше вклучен во истражувањето.

Опасност што се шири далеку од пламенот

Во последните недели, катастрофалните пожари, поттикнати од топлотни бранови, одзедоа неколку животи низ јужна Европа и Балканот. Сепак, смртните случаи предизвикани од токсичен чад веројатно ќе останат незабележани.

„Чадот може да влијае на населението далеку од пожарот“, рече Тоне. „Толку повеќе луѓе ќе бидат изложени на чад отколку на непосредна физичка закана од пламен.“

Токсичното загадување од шумските пожари влегува во домовите на повеќе од милијарда луѓе годишно, покажа една претходна студија. Беше заклучено дека прочистувачите на воздух се ефикасно, но скапо решение за загадувањето на воздухот во затворен простор.

Европски, а не само медитерански проблем

Ризикот од пожар се зголемува бидејќи емисиите на стакленички гасови ја загреваат планетата и ја сушат вегетацијата. Оваа година, Пиринејскиот Полуостров беше особено тешко погоден, каде што Шпанија и Португалија го регистрираат најголемиот дел од изгорената површина во Европа.

Доцентот Виктор Реско де Диос, шумарски инженер од Универзитетот во Леида, предупредува дека противпожарниот појас ќе се помести кон север во наредните години и децении.

„Она што го гледаме сега, порано или подоцна ќе се случи и во централна и северна Европа, каде што исто така видовме влошување на проблемот со пожарите“, рече тој. „Ова не е медитерански проблем, туку европски.“

ИЗДВОЕНИ