Радиоактивна вода од база во која се складираат британските нуклеарни бомби истекла во морето откако старите цевки повеќепати пукнале, откриваат официјални документи.
Радиоактивниот материјал бил испуштен во Лох Лонг, морски залив во близина на Глазгов во западна Шкотска, бидејќи Кралската морнарица не успеала правилно да одржува мрежа од 1.500 водоводни цевки во базата, откри регулаторот.
Складиштето за оружје Кулпорт на езерото Лох Лонг е еден од најбезбедните и најтајните воени објекти во Велика Британија. Во него се сместени залихите на нуклеарни боеви глави на Кралската морнарица за нејзината флота од четири подморници „Тридент“, кои се стационирани во близина, објавува „Гардијан“.
Документите собрани од Шкотската агенција за заштита на животната средина (SEPA), регулаторот за загадување на земјата, сугерираат дека до половина од опремата во базата била или истечена или со поминат рок на траење кога се случиле истекувањата.
SEPA соопшти дека поплавите во Кулпорт биле предизвикани од „недостаток на одржување“, што резултирало со ослободување на „непотребен радиоактивен отпад“ во форма на ниски нивоа на тритиум, кој се користи во нуклеарните боеви глави.
Во извештај од 2022 година, агенцијата ги обвини истекувањата за повторените неуспеси во одржувањето на опремата во просторот за складирање на боеви глави во базата и рече дека плановите за замена на 1.500 стари цевки кои биле изложени на ризик од пукање биле „неоптимални“.
Протекувањата беа откриени во серија доверливи извештаи од инспекциски надзор и е-пошта добиени од истражната веб-страница „The Ferret“ и споделени со „Guardian“, кои SEPA и Министерството за одбрана се обидуваа да ги сокријат.
Документите беа објавени на барање на Дејвид Хамилтон, шкотскиот комесар за информации, кој го надгледува почитувањето на законите за слобода на информации во Шкотска, по шестгодишна борба на новинарите за пристап до досиејата.
Владата на Велика Британија инсистираше дека документите мора да останат класифицирани од причини за национална безбедност, но Хамилтон во јуни пресуди дека повеќето од нив треба да бидат објавени. Тој рече дека нивното откривање би го загрозило „угледот“, а не националната безбедност.
Тие беа објавени во август, по понатамошно одложување на барање на Министерството за одбрана, кое побара повеќе време за преглед, наведувајќи „дополнителни причини од национална безбедност“.
Нуклеарните боеви глави се монтирани на ракетите „Тридент“ во Кулпорт, каде што ракетите се товарат на подморници од класата „Вангард“ пред да се впуштат во тајни патроли како дел од нуклеарното одвраќање на Велика Британија.
Нуклеарната флота на Велика Британија е базирана во Фаслејн, на соседното езеро Гар, од почетокот на 1960-тите. Тритиумот редовно се надополнува во боевите глави за да се одржи нивниот оперативен капацитет.
Документите на SEPA покажуваат дека една цевка пукнала во Кулпорт во 2010 година, а уште две во 2019 година. Едно истекување во август 2019 година ослободило „значајни количини вода“ што го поплавиле подрачјето за обработка на нуклеарно оружје, каде што водата била контаминирана со ниски нивоа на тритиум, а потоа се испуштила во отворен одвод што води до езерото Лонг.
Иако SEPA изјави дека нивоата на радиоактивност во тој инцидент биле многу ниски и не претставувале ризик за здравјето на луѓето, таа открила дека „имало пропусти во одржувањето и управувањето со средствата што довело до дефект на спојот, што индиректно предизвикало производство на непотребен радиоактивен отпад“.
По внатрешна истрага и инспекција од страна на SEPA, Министерството за одбрана вети 23 мерки во март 2020 година за да спречи понатамошни експлозии и поплави. Тие признаа дека нивниот недостаток на подготвеност предизвикал „конфузија“, „пропусти во контролата на пристапот“ и „недостаток на комуникација за опасности“.
Сепак, во 2021 година се случија уште две експлозии на цевки, вклучувајќи едно во друга област со радиоактивни материјали, што доведе до уште една инспекција на SEPA во 2022 година. Напредокот во спроведувањето на 23-те мерки бил „бавен и одложен во многу случаи“, соопшти SEPA. „Настаните ги истакнаа недостатоците во управувањето со средствата низ целата поморска база“.
Дејвид Калин, експерт за нуклеарно оружје во лондонскиот тинк-тенк за одбрана „Бејсик“, рече дека повторените инциденти со загадување се шокантни, а обидите да се прикријат се „скандалозни“.
„Министерството за одбрана е во процес на развивање на инфраструктурна програма вредна речиси 2 милијарди фунти во Фаслејн и Кулпорт речиси една деценија и очигледно од 2022 година немало соодветен систем за управување со средства. Овој невнимателен пристап е премногу чест во програмата за нуклеарно оружје и е директен резултат на недостаток на надзор“, рече Калин.
Кулпорт е ослободен од прописите за цивилно загадување бидејќи е воена база, но СЕПА соопшти дека е посветена на обезбедување базата да работи „според стандарди еквивалентни на оние на законодавството за животна средина, за да се заштити и природата и јавноста“.
СЕПА изјави дека е „задоволна“ што Кулпорт и Фаслејн оттогаш постигнале „значаен напредок во управувањето и одржувањето на средствата“ и дека инцидентите не се повториле.
Тие објавуваат податоци за радиоактивни испуштања од Кулпорт и Фаслејн секоја година, заедно со проценки на влијанието врз животната средина. Тие тврдат дека овие испуштања се „без регулаторни последици“.
Портпаролот на Министерството за одбрана изјави дека тие ставаат „најголемо значење на одговорното и безбедно ракување со радиоактивни супстанции“. Тој исто така нагласи дека „во ниту еден момент немало небезбедни испуштања на радиоактивни материјали во животната средина“.
