Карол Навроцки победи со многу мала разлика на претседателските избори во Полска, но неговиот успех веројатно ќе доведе до огромни промени во политичкиот пејзаж на земјата, со последици не само во Варшава, туку и низ цела Европа, пишува Јурактив.
Навроцки, историчар од крајната десница кој има поддршка од конзервативната партија Право и правда (PiS) и движењето MAGA на американскиот претседател Доналд Трамп, го победи својот либерален ривал од владејачката Граѓанска коалиција, градоначалникот на Варшава, Рафал Часковски, со 50,89 проценти наспроти 49,11 проценти. Излезноста беше невидена од 71,6 проценти, што е рекорд за Полска.
Според Јурактив, резултатите од изборите се земјотрес на полската политичка сцена.
Што значи победата на Навроцки?
Победата на Навроцки значи дека ПиС, поранешната владејачка партија, задржува силно влијание во политичката сфера на Полска, што може сериозно да ја дестабилизира коалициската влада на премиерот од десниот центар, Доналд Туск, како и да го загрози местото на земјата на европската маса.
Победата на Туск на изборите во 2023 година го заврши осумгодишното владеење на ПиС и го сигнализираше враќањето на Полска во европската рамка. Во текот на изминатите две години, шестата најголема економија во блокот стана клучен играч во центарот на европското креирање политики.
Победата на Навроцки пружа претседателско вето, што ќе ѝ отежни на владата на Туск да ги донесе ветените закони за поништување на судските и другите реформи на ПиС што доведоа до судир со Брисел.
Со други зборови, победата на Навроцки е голема главоболка за Туск и може да го означи почетокот на следната кампања за полскиот премиер, пишува Јурактив.
Проблеми за Туск
Многу аналитичари го сметаа вториот круг во недела како неформален референдум за центристичката, проевропска влада на Туск, чии противници веројатно ќе ја протолкуваат малата разлика во победата како отфрлање на неговата агенда. Пжемислав Чарнек, пратеник од ПиС, рече дека неговата партија „ќе почне да работи многу енергично за да му даде на полскиот народ уште еден подарок – крајот на владата на Туск“.
Други членови на партијата го повторија истото мислење.
Победата на Навроцки, исто така, би ја комплицирала веќе тешката задача за управување со шестата најголема економија во ЕУ.
Следните парламентарни избори се закажани за октомври 2027 година, но во Полска претседателот има моќ да стави вето на буџетот, што би можело да предизвика предвремени избори.
Нова надеж за ПиС
За националистичката партија, победата на Навроцки нуди нова надеж за враќање на власт. Едно од клучните прашања сега е дали може да се формира нов сојуз на крајната десница.
Неодамнешните анкети покажуваат дека ПиС и крајнодесничарскиот претседателски кандидат Славомир Менчен од партијата Конфедерација би можеле да имаат мнозинство во парламентот – доколку се здружат.
Засега, обете партии инсистираат дека такво партнерство е надвор од дискусијата, а Менцен одби да го поддржи Навроцки пред вториот круг гласање во недела.
Резултатите од изборите би можеле да имаат длабоки и потенцијално дестабилизирачки последици за Европската Унија, која почна да ја смета Полска за сигурен и важен партнер во спроведувањето на своите основни политики.
Гардијан пишува дека Туск ќе продолжи да ја претставува Полска во Европа на самитите на ЕУ, но дека неизбежно ќе биде ослабен од предизвиците за неговиот легитимитет дома.
Навроцки може исто така – како врховен командант – да се обиде да влијае на силниот проукраински став на Полска. Тој не се двоумеше да го искористи антиукраинското расположение во Полска во врска со бегалците и го критикуваше Киев и неговите планови за приклучување кон ЕУ и НАТО, па затоа неговото присуство на самитите на Алијансата би можело значително да го комплицира обединетиот проукраински фронт на Европа.
Навроцки ќе има помало влијание врз другите прашања на ЕУ на кои исто така се спротивставува, како што се подлабоката интеграција, заедничкиот долг и Европскиот зелен договор, но целокупниот ефект од неговиот избор врз проевропските амбиции на Полска ќе биде застрашувачки, пишува „Гардијан“.
Поттик за европските популисти
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во понеделник изјави дека ЕУ ќе ја продолжи својата „многу добра соработка“ со Полска. Сепак, аналитичарите забележуваат дека полските конзервативци го оценија гласањето во недела како референдум за целокупната проевропска агенда на г-дин Туск.
Победата на г-дин Навроцки е исто така поттик за популистичките партии во Европа кои се критични кон ЕУ, предводени од италијанската премиерка Џорџија Мелони, како и од унгарскиот премиер Виктор Орбан, главниот деструктор на блокот, објавува „Гардијан“.
Унгарскиот министер за надворешни работи, Петер Сијарто, му честиташе на Навроц за победата, велејќи дека „големата патриотска победа“ ќе обезбеди нова можност за обновување на односите меѓу Унгарија и Полска, за кои рече дека владата во Варшава „намерно ги оштетила“.
Навроцки сака Полска да го следи патот инспириран од американскиот претседател Доналд Трамп и го гледа Вашингтон, а не Брисел, како клучен сојузник на Варшава. Ова е уште еден извор на тензии меѓу Туск и Брисел, пишува Јурактив.
