Политички превирања во Кишињев: Проевропската ПАС го задржува мнозинството, но опозицијата бара истрага за нерегуларности

Според прелиминарните официјални податоци, Партијата за акција и солидарност (ПАС) на претседателката Маја Санду освои нешто повеќе од 50 проценти од гласовите на парламентарните избори во Молдавија, поставувајќи ветувачки пат кон враќање на мнозинството во парламентот со 101 место. Сепак, изборниот резултат, кој требаше да го потврди проевропскиот курс на земјата, беше обележан со сериозни жалби и незадоволство  и обвинувања од опозицијата – за организирано купување гласови и координирани кампањи за дезинформации до тешкотии со гласовите на дијаспората и гласачите од Приднестровје (Транснистрија). Сето ова го доведува во прашање легитимитетот и стабилноста на идната влада.

Според Централната изборна комисија, ПАС освои околу 50,03 проценти од гласовите, додека прорускиот Блок на патриоти предводен од Игор Додон доби околу 24,26 проценти. Проекциите покажуваат дека ПАС би можела да задржи апсолутно мнозинство со околу 55 места, иако имаше 63 пратеници во претходниот состав. Алтернативниот блок, исто така, влегува во парламентот со околу осум проценти, како и Нашата партија на Ренато Усати со 6,2 проценти од гласовите. Неочекувано, партијата „Демократија дома“ исто така го помина прагот со 5,7 проценти поддршка.

Опозициските сили и критичарите предупредуваат дека изборниот процес е сериозно поткопан. Најчесто споменуваниот инструмент за мешање беше купувањето гласови преку апликации за трансфер на пари. Минатата година, владата зборуваше за „невиден хибриден напад“, а полицијата со месеци ги предупредува граѓаните за последиците од учеството во такви шеми. Во центарот на обвинувањата е мрежата предводена од Илан Сор, молдавско-израелски бизнисмен осуден во отсуство за „кражба од милијарди долари“ и моментално е во бегство во Русија.

Друг метод беше преплавување на социјалните медиуми со илјадници видеа, особено на ТикТок, ширејќи лажни вести против владејачката партија и претседателката Санду. Пораките се движеа од типични проруски наративи до тврдења дека ПАС е „олицетворение на корупцијата“ и ја турка земјата во сиромаштија.

Исходот од гласањето во голема мера зависи од учеството на дијаспората, која традиционално има значително влијание. На денот на изборите, имаше поплаки дека граѓаните од сепаратистичкиот Приднестровје не можеле да гласаат поради затворање на мост по наводна закана со бомба. Опозицијата тврди дека ова директно ги поткопува правата на гласачите и легитимитетот на процесот.

Молдавија останува растргната помеѓу својот проевропски курс и своите историски врски со Русија. Околу 1.500 руски војници со голем арсенал оружје се стационирани во Транснистрија, постојано тежат на политичката сцена и ја зголемуваат ранливоста на земјата. Опозицијата предупредува дека сите сомнежи за регуларноста на изборите би можеле да се искористат за вршење дополнителен надворешен притисок и дестабилизација на земјата.

Војната во Украина и прекинот на снабдувањето со руски гас од почетокот на 2025 година ја втурнаа Молдавија во тешка економска криза. Драстичното зголемување на цените на енергијата и падот на животниот стандард отворија простор за популистички пораки од проруските партии. Врз основа на ова, опозицијата изгради критика кон владата и ги доведе во прашање нејзините одлуки.

Конечните резултати се очекуваат наскоро, но веќе е јасно дека Молдавија се соочува со период на политичка тензија. Опозицијата бара истрага за сите нерегуларности, додека владејачката партија нагласува дека станува збор за „хибридни напади“ од Москва. Наредните денови ќе бидат клучни за тоа како Централната изборна комисија ќе реагира на жалбите и дали меѓународните набљудувачи ќе побараат дополнителни проверки.

Овие избори потврдуваат дека малата земја на раскрсницата меѓу Русија и Европа останува жариште на геополитички конфликти. Додека владата тврди дека обезбедила мнозинство за да го продолжи својот европски пат, опозицијата предупредува на сериозни нерегуларности кои, доколку не се истражат, би можеле да ја поткопаат довербата на граѓаните во институциите и да го ослабнат демократскиот процес.