Откриена тајна посета на ирански нуклеарни физичари на Русија

Во август минатата година, авион на иранската авиокомпанија „Махан Ер“ од Техеран слетал во Москва. Меѓу патниците бил и Али Калванд, 43, нуклеарен физичар, придружуван од четири соработници од наводната консултантска компанија „ДамавандТек“. Патувањето било тајно, а Иранците користеле дипломатски пасоши издадени непосредно пред заминувањето.

Според западните претставници, најмалку тројца членови на делегацијата биле поврзани со SPND – тајна воена единица под контрола на иранското Министерство за одбрана, кое САД го опишуваат како наследник на претходната програма за развој на нуклеарно оружје на Иран..

Меѓу нив бил научник од SPND, поранешен директор на компанија под санкции на САД за снабдување со опрема на SPND и службеник за контраразузнавање.

Истрагата на „Фајненшл тајмс“ се базира на патни документи, преписка и интервјуа со западни претставници. Откриено е дека делегацијата посетила руски институти кои работат на технологии со двојна употреба – цивилни компоненти кои би можеле да имаат воена примена, вклучително и развој на нуклеарно оружје.

Во едно писмо, Калванд изразил интерес за набавка на тритиум – изотоп кој ја зголемува експлозивната моќ на боевите глави и е предмет на строги правила за неширење.

Патувањето се случило во време кога западните влади известуваат за растечки број обиди на ирански научници да добијат чувствителна технологија од странство. Иако Западот не потврди дека Иран ја продолжил работата со оружје, САД предупредија дека Техеран презема чекори што ќе му овозможат побрзо да развие бомба доколку одлучи да го стори тоа.

Експертите велат дека Иран со години користи стратегија на „пресметана двосмисленост“ – формално почитувајќи ги нормите за неширење, но развивајќи знаење релевантно за оружјето преку научни истражувања.

„Ние го гледаме ова како форма на програма за нуклеарно оружје“, рече Дејвид Олбрајт од Институтот за наука и меѓународна безбедност.

Иран негира дека развива оружје и се повикува на фатва од врховниот лидер ајатолахот Хамнеи. Тој не одговори на прашањата од Financial Times за патувањето, а и Кремљ не коментираше.