Охридскиот Регион на „црната листа“ на УНЕСКО?!

Во Париз, каде во моментот се одржува 47. Сесија на Комитетот за светско наследство на УНЕСКО, конкретно е побарано Охридскиот Регион да биде поместен на Листата светски природни и културни богатства во опасност. Во нацрт-верзијата на самата одлука на Комитетот, се нотираат слабостите за односот на државата, институциите, властите на национално и локално ниво кон Охридското Езеро и градот Охрид како природно, односно, културно наследство

Деновиве ќе се знае дали Охрид, сепак, ќе се најде на „црната листа“ на УНЕСКО, откако е утврдено дека не се исправени бројните забелешки кои минатата година мониторинг-мисијата ги упати до нашата држава. Непланска урбанизација, узурпација на охридскиот брег со дивоградби, загадувањето на водите… се само дел од неправилностите кои беа нотирани.

Токму од овие причини во Париз, каде во моментот се одржува 47. Сесија на Комитетот за светско наследство на УНЕСКО, конкретно е побарано Охридскиот Регион да биде поместен на Листата светски природни и културни богатства во опасност. Во нацрт-верзијата на самата одлука на Комитетот, се нотираат слабостите за односот на државата, институциите, властите на национално и локално ниво кон Охридското Езеро и градот Охрид како природно, односно културно наследство.

Ваквата одлука е поттикната по разгледувањето на доставената документација со што се посочува дека продолжува деградацијата на атрибутите поради кои  Охридскиот Регион беше ставен на листата на заштитено културно наследство.

Дури триесет и девет организации и една европска мрежа со 15 организации-членки, доставија писмо до Комитетот за светско наследство на УНЕСКО со кое побараа да се усвои нацрт-одлуката за впишување на Охридскиот Регион во Листата на светски наследства во опасност.

„Имајќи го предвид степенот на досегашната деструкција, итната потреба за реставрација на природните и културните вредности на подрачјето, екстремно загрижени поради сите сè уште нереализирани (но усвоени/одобрени) планови и проекти и реалната опасност за неповратно губење на интегритетот и автентичноста, бараме Комитетот за светско наследство на својата 47 сесија во Париз, Франција, да го заштити и зачува Охридскиот Регион за сите идни генерации, со тоа што ќе ја усвои нацрт-одлуката за негово впишување во Листата на светски наследства во опасност“, се наведува во писмото доставено до УНЕСКО.

Инаку, во нацрт-одлуката на Комитетот на УНЕСКО се повикуваат Македонија и Албанија да работат на зајакнување на прекуграничниот дијалог, и на високо институционално и на оперативно ниво да се обезбеди ефективно и одржливо управување со регионот.

Во делот посветен на македонската страна, е посочено дека нема напредок во изготвувањето Стратешка еколошка проценка за утврдување на кумулативните влијанија врз извонредната универзална вредност на заштитеното подрачје, поради што надлежните институции беа повикани што поскоро да ја изготват проценката на сите кумулативни влијанија од инфраструктурните и развојните планови и други големи проекти врз регионот и да ја достават до Центарот за светско наследство за разгледување од консултативните тела. Од властите во Македонија повторно се бара итно и целосно почитување на препораките за заштита на вредностите на регионот и во таа насока да ги суспендираат измените на Деталните урбанистички планови и одобрувањето на Локалните планови за развој надвор од населените места сè додека не се изготви Стратешката процена, да ги изработат Генералните урбанистички планови за Охрид и Струга, како и инструментите за просторно планирање за неизградени области. Истовремено се бара неодложно да се спроведе систематска процена, врз основа на јасни критериуми, на негативните влијанија од нелегалните градби, со носење одлуки за елиминација или ублажување на последиците од нив, вклучително и отстранување на нелегални градби или нивни делови. Во документот се бара и да биде доставена Студија за изводливост за планирањето на крајбрежната зона на македонскиот дел од Охридското Езеро како дел од мешовитото прекугранично светско наследство „Природно и културно наследство на Охридскиот Регион“.

Дополнително се повикуваат властите да достават префизибилити студија за алтернативна траса на железничкиот Коридор 8, со детални студии и проценки за опциите за трасата на автопатот од Коридорот и придружни процени на влијанија за поединечните проекти, пред да се донесат какви било неповратни одлуки. Притоа се бара суспендирање на сите активности во рамките на проектните области сè додека не се завршат и не се разгледаат процените.

Меѓу другото, се бараат и засилени активности за зачувувањето на Студенчишкото Блато, со итна забрана на градежните активности во близина на блатото и комплексот „Горица 3“, сè до изготвувањето на Стратешката еколошка процена и специфичните процени на влијанијата за сите проекти.

Во нацрт-одлуката се посочуваат и забелешките наведени во реактивната мониторинг-мисија од минатата година, со заклучок дека урбаниот развој, недостатоците во просторното планирање, несоодветните интервенции, еутрофикација на езерото, големите инфраструктурни и други проекти – предизвикале сериозно нарушување на клучните атрибути на заштитеното подрачје, што довело до неповратна деградација…

Според експертите, усвојувањето на нацрт-одлуката на Комитетот не значи дека Охридскиот Регион ќе биде избришан од листата на УНЕСКО, туку дека ќе се отворат можности државата, институциите, градот да добијат помош, искуства и механизми на Светската организација за надминување на проблемите што доведоа до сегашната состојба.

Од опозициската партија СДСМ се огласија по повод заканата за губење на статусот на Охрид. Тие реагираат дека ова се случува „благодарение на неспособноста, неодговорноста и урбанистичкиот дивјачки порив на оваа власт“.

Тие се пофалија дека владата предводена од СДСМ „не само што успеа да го задржи статусот на Охридскиот Регион туку и имаше акционен план усвоен на влада во декември 2023, каде беа јасно зацртани целите и задачите на сите засегнати страни“.