Од следната година полесно до прв клуч!

Вселувањето во сопствен дом е мисловна именка за многу самци и млади брачни парови. Цените на становите растат многу побрзо од платите, затоа, младите со одлуката за осамостојување најчесто одат под кирија, но и таа не е за занемарување и се движи од 300 евра за месец, па нагоре. Во моментов во државата се крои програма која треба да им овозможи на младите поволни услови за да купат сопствен стан. Една од мерките што се разгледува во Министерството за финансии е стапката за оданочување на прв стан да остане на сегашните 5 проценти.

Младите очекуваат поволни услови за кредитирање на купувањето стан или за градење куќа.

– Планирам да купам стан и да се осамостојам. Ги чекам условите што деновиве се најавуваат во делот на кредитирањето. Ако се поволни ќе подигнам кредит, а очекувам и родителите нешто да помогнат. Инаку, со сегашните услови е невозможно да се дојде до сопствен стан – вели еден 30-годишен млад човек вработен во една добростоечка компанија во Скопје.

А дивеењето на цените на станбениот квадрат не се стишува. Ако пред ковид-кризата во скопските општини Центар, Аеродром или Карпош можеше да се купи стан од 100 квадрати по 1.300 евра за квадрат и тој чинеше 130.000 евра, сега цените во истата општина се движат околу 2 и преку две илјади евра, што е енормен скок. Сега за истата квадратура треба да се подигне кредит од најмалку 200.000 евра, што ги одвраќа младите да се задолжат во банка во наредните 30 или 40 години.

– Енормниот скок на цените на станбениот квадрат не ги следи покачувањата на платите. Младите најмногу губат во оваа ситуација затоа што се на стартот на кариерата, немаат големи заштеди и неопходно е да им се даде помош во моменти кога гледаме дека нема изгледи станбениот квадрат да поевтини во блиска иднина – велат од Здружението на градежништво при СКМ.

Иван Пешевски, претседател на Синдикатот за градежништво при ССМ, нагласува дека порастот на платите никако не може да го следи порастот на становите. Тој вели дека еден градежен работник со својата плата не може да заштеди за стан во два свои работни века.

– Во однос на цената, забележуваме континуирано зголемување на квадратниот метар станбен и деловен простор. За споредба со платите на вработените во овој сектор имаме навистина пораст ако се спореди со последните пет години. Но, тој процент е минорен во однос на порастот на цените. Народски речено, работната рака за споредба е порасната за 10-15 проценти, но на плата од 39.000 денари колку што е просечна во дејноста (градежништво), тоа би било статистичка грешка во пари наспроти порастот на цената по квадратен метар, особено во Скопскиот Регион каде што цената на становите е најпоскапена. Едноставно, еден градежен работник со плата наспроти цените не може да заштеди за стан ни во два работни века – вели Пешевски.

Гувернерот на Народната банка, Трајко Славески, најави дека за десетина дена ќе бидат познати условите за поволни станбени кредити за купување станови наменети за живеење.

– Нашата цел е да овозможиме подобри услови и достапност на кредити за становите што се купуваат за живеење. Со тоа ќе им помогнеме на граѓаните што имаат вистинска потреба од сопствен дом, во услови кога цените на недвижностите растат – рече Славески.

Министерот за транспорт и врски, Александар Николоски, лани во октомври најави дека на почетокот на 2025 година ќе стартува проектот „Купи куќа за млади“ кој треба на многу млади брачни двојки да им овозможи да се стекнат со сопствен дом по исклучително поволни услови.

– Затоа ги спремаме плановите и по Нова година ќе излеземе со конкретни предлози во кои општини ќе може тоа да се реализира и на кој начин ќе можат младите брачни двојки да добијат поддршка и помош за сопствен дом – изјави тогаш Николоски, но досега немаше никакви конкретни мерки.

Наместо тоа, на почетокот на годинава тој го најави запирањето на ценовното лудило во недвижностите со изградба на државни станови по реални цени. Борбата започна од Битола со цена на квадрат од 1.000 евра во зграда со 65 стана. Со проектот вреден 3,5 милиони евра тој рече дека очекува значително намалување на цените на становите, од 30 до 40 проценти, и домови за младите со пониски цени на станбениот пазар. Освен во Битола, згради за комерцијална продажба се градат и во Штип и Скопје со што се очекува да се обезбеди стабилност на пазарот на недвижности.

– Со нашите инвестиции ќе направиме сè за соодветно и во вистинска смисла да го регулираме пазарот на недвижности, нудејќи реални цени на становите кои не само што ќе бидат многу поприфатливи за македонскиот стандард туку и ќе им помогнеме на младите семејства да обезбедат покрив над глава, тука во нашата држава, наместо иднината да ја бараат во странство. Сè повеќе е јасно дека цената на станбениот квадрат не соодветствува со стандардот на македонските граѓани кои сè повеќе се одлучуваат за долгорочни станбени кредити кои секако дека во голема мера влијаат врз нивниот семеен буџет – истакна генералниот директор на Акционерското друштво за изградба и стопанисување со станбен и деловен простор (АДИССДП), Марјан Стефановски во интервју за весникот ВЕЧЕР.

Граѓаните ги интересира и дали ќе продолжи да се применува оданочувањето на прв стан на сегашната стапка од 5 проценти или по 1 јануари 2026 година ќе се врати на старото ниво – 18 проценти, што ќе значи ново поскапување на становите. Од Градежната комора велат дека враќањето на ДДВ за прво купување од 18% најмногу ќе го почувствуваат купувачите затоа што ниту еден инвеститор тоа нема да го вкалкулира во сопствените трошоци, туку тоа ќе биде на товар на купувачот.

Повластената стапка од 5 проценти беше воведена во 2010 година како антикризна мерка за поддршка на градежниот сектор. Требаше да важи пет години, но оттогаш постојано беше продолжувана. Последен пат е продолжена во 2023 година кога беше одлучено да важи до 31 декември 2025. Во Министерството за финансии веќе се прават анализи, а министерката Гордана Димитриеска Кочоска смета дека не е потребно менување на ДДВ за прво купување стан.

– Во координација со останатите релевантни институции ќе се направи детална анализа во однос на истото и доколку се оцени неопходно преземањето на определи мерки и активности, истите ќе бидат предложени до Владата на понатамошно разгледување и одлучување. Сметам дека не ни треба дополнително оптоварување на граѓаните. Буџетот е таков каков што е, собирањето на приходите е во добра насока, сѐ е како што си било планирано. Многу се внимава на расходната страна. Сметам дека во моментот не е потребно дополнително да се оптоваруваат младите лица кои купуваат станови самостојно или заедно со брачниот партнер – рече Димитриеска Кочоска.

Проектот „Купи куќа, купи стан“ беше лансиран во 2012 година од владата предводена од ВМРО-ДПМНЕ и тој беше отскочна штица стотици млади брачни парови да дојдат до сопствен дом. Проектот потоа го продолжи владата на СДСМ, а го надгради неколку месеци пред парламентарните избори 2024 година. Но, новата влада на ВМРО-ДПМНЕ не го продолжи, најавувајќи нов проект.

Поскапе градењето индивидуални објекти 

Трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување во второто тримесечје од 2025 година во однос на претходното тримесечје се зголемени за 1.1 %, покажуваат податоците на Државниот завод за статистика.

Трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување во однос на претходното тримесечје се зголемени за 1.1%, трошоците за материјали за 0.4 %, а трошоците за вработените за 2.6 %.

Во второто тримесечје од 2025 година, во однос на истото тримесечје од претходната година, трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување се намалени за 0.3 %, трошоците за материјали се зголемени за 0.7 %, а трошоците за вработените се намалени за 2.3 %.

(С. Бл.)