Доналд Трамп објави дека ќе се сретне со Владимир Путин во Будимпешта по телефонскиот разговор што Трамп го опиша како „многу продуктивен“ и кој траеше околу два часа вечерва.
Американскиот претседател изјави дека високи функционери од двете земји, предводени од американскиот државен секретар Марко Рубио, ќе се сретнат следната недела, по што ќе следи лична средба меѓу Трамп и Путин во унгарската престолнина – Будимпешта.
Се поставува прашањето како Владимир Путин може да ја посети европската земја, со оглед на тоа што Меѓународниот кривичен суд (МКС) издаде потерница против него од март 2023 година за воени злосторства поврзани со нелегалната депортација на украински деца. Одговорот лежи во променетиот статус на Унгарија со МКС, што беше благодарение на пријателот на Путин – Виктор Орбан.
Унгарија го објави своето повлекување од МКС во април 2025 година, токму за време на посетата на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, кој исто така е баран од МКС. Премиерот Виктор Орбан изјави дека МКС „стана политичка алатка“ и дека Унгарија „не сака да биде дел од него“.
Унгарскиот парламент формално го усвои законот за повлекување на 20 мај 2025 година со 134 гласа „за“ и 37 „против“.
Според член 127 од Римскиот статут, повлекувањето од МКС стапува на сила една година по известувањето до Генералниот секретар на ООН. Унгарија го поднесе своето формално известување на 2 јуни 2025 година, што значи дека повлекувањето ќе стапи на сила на 2 јуни 2026 година.
Парадоксот е во тоа што Унгарија сè уште е формално обврзана да ги спроведува наредбите на МКС до јуни 2026 година. Сепак, постои клучна правна празнина – иако Унгарија го ратификуваше Римскиот статут во 2001 година, законот никогаш не е имплементиран во домашното право.
Гергели Гуљас, шеф на кабинетот на премиерот Орбан, објасни: „Ратификувавме меѓународен договор, но никогаш не сме ги презеле сите потребни мерки за да го направиме применлив во Унгарија“. Виктор Орбан изјави дека „Унгарија отсекогаш била половична кога станува збор за нејзиното членство во МКС“.
Ова значи дека Унгарија, иако формално сè уште е членка на МКС, нема домашна правна рамка потребна за апсење и екстрадиција на лица за кои МКС издал налог за апсење.
Професорот Петер Сицаш објаснува: „Бидејќи унгарскиот парламент никогаш не го транспонирал Римскиот статут во домашното право, националната правна рамка потребна за апсење и екстрадиција на лица за кои МКС издал налог за апсење во моментов недостасува. Затоа, повлекувањето на Унгарија од МКС нема да резултира со никакви практични промени“.
Унгарија не е првата земја што ги игнорира налозите на МКС. Путин ја посети Монголија, земја членка на МКС, во септември 2024 година без да биде уапсен. Монголија ја наведе енергетската зависност од Русија како причина.
Сепак, Унгарија е првата земја на Европската Унија што се повлече од МКС, поставувајќи значаен преседан. МКС ја упати Унгарија до својот надзорен орган (Собранието на државите членки) поради нејзиниот неуспех да го уапси Нетанјаху во април, но тоа тело има ограничени овластувања за воведување санкции.
Кога станува збор за претстојниот состанок во Будимпешта, постојат дополнителни дипломатски механизми. Швајцарија и Австрија, обете членки на МКС, изјавија дека би можеле да му дадат имунитет на Путин ако тој дојде на мировни преговори.
Швајцарскиот министер за надворешни работи Игнацио Касис објасни: „Владата ги дефинираше правилата минатата година за давање имунитет на лице под меѓународна потерница. Ако тоа лице дојде на мировна конференција – не ако доаѓа од приватни причини.“
ИЗДВОЕНИ
Проф. д-р Билјана АНДРЕСКА-БОГДАНОВСКА, ректор на Европски Универзитет –Скопје, дел од советничката листа за Скопје од ЗНАМ: Скопје го гледам како зелен, дигитален и европски град
На Евзони нема електронско регистрирање на патници
На 19 ноември почнува судењето за „Кочани“, јавноста ќе го мери пулсот на правдата за одговорностите во „Пулс“
Уставна офсајд-замка или гол-шанса за Македонија?!
