На северните граници на Брегот на Слоновата Коска, хеликоптерите секојдневно патролираат во воздухот, следејќи го движењето на возила, чамци и луѓе низ шумите и покрај реките. За разлика од претходните години, тие повеќе не бараат дрога или оружје, туку нешто многу послатко – какао.

Од почетокот на 2024 година, имаше драматични промени на глобалниот пазар. Цената на зрната какао, тропското дрво од кое се добива какаото, надмина историски 10.000 долари за тон на берзата, што е три пати повеќе од претходната година. Сепак, производителите во Африка имаа мала корист од овој скок поради државната контрола на цените, при што малите земјоделци добиваат само дел од вредноста на нивниот производ.

Според „Фајненшл тајмс“, оваа нееднаквост е причина за новиот бран на шверц. Наместо да го продаваат своето какао по фиксни цени во Гана или Брегот на Слоновата Коска, многу земјоделци нелегално го нудат на посредници. Потоа овие посредници ја транспортираат стоката во соседните земји како што се Буркина Фасо, Гвинеја или Того, каде што се „перат“ и се продаваат како локален производ, по пазарни цени, пренесува српска Политика.

Според проценките, во периодот 2023-2024 година, околу 150.000 тони какао зрна биле шверцувани од Гана, додека дури 200.000 тони исчезнале од Брегот на Слоновата Коска. Вистинските бројки се веројатно уште повисоки.

Властите на горенаведените африкански земји се обидуваат да го спречат шверцот, но корупцијата во самиот систем е голема слабост. Пет полицајци и еден висок регионален службеник веќе се суспендирани под сомнение за соработка со шверцери.

Дури и кога командосите запленуваат камиони полни со нелегално какао, дел од стоката понекогаш „мистериозно исчезнува“. Додека заплената стигне во медиумите, остануваат само три од петте пријавени тони.

За Гана и Брегот на Слоновата Коска, кои заедно сочинуваат повеќе од 60 проценти од светското производство на какао, шверцот станува сериозна закана за фискалната стабилност. Повеќе од 15-20 проценти од БДП на овие земји доаѓа од извозот на какао, а загубите се мерат во стотици милиони евра.

Иако властите се обидоа да одговорат со зголемување на откупните цени, тие сè уште се далеку под она што го нудат шверцерите. На пример, во Гана, еден тон какао се купува за 4.800 евра, додека на црниот пазар достигнува двојно повеќе.

Надежта за промена доаѓа од Европската Унија, која планира да воведе строги регулативи од декември 2025 година. Секој тон увезен во ЕУ ќе мора да има јасна трага за потекло, што би можело да го ограничи шверцот и да воведе поголема транспарентност.

Сепак, големите играчи во индустријата, како што е „Монделез“, лобираат за одложување на регулативата.

„Нема многу време за одложување“, порачуваат од Гана и Брегот на Слоновата Коска, каде што се надеваат дека новите правила конечно ќе им овозможат на земјоделците да добијат фер исплата за своите производи, а на земјите да заштитат еден од своите највредни ресурси.

ИЗДВОЕНИ

ПОВРЗАНИ ОБЈАВИПОВЕЌЕ ОД АВТОРОТ