Научниците идентификуваа пет главни „епохи“ од развојот на човечкиот мозок, во една од најсеопфатните студии досега за тоа како се менуваат невронските врски од раното детство до староста.
Студијата, заснована на скенирање на мозокот на речиси 4.000 луѓе – од бебиња под една година до луѓе во нивните 90-ти години – ги мапирала невронските врски и нивниот развој во текот на животот. Истражувачите пронајдоа пет широки фази, поделени во четири клучни „пресвртни точки“ каде што колата на мозокот се префрла на различна траекторија – околу возраста од девет, 32, 66 и 83 години.
„Кога ќе се осврнеме назад, многумина од нас чувствуваат дека нашите животи се обележани со различни фази. Излегува дека мозокот поминува низ такви ери“, рече професорот Данкан Астл, истражувач по невроинформатика на Универзитетот во Кембриџ и главен автор на студијата.
„Разбирањето дека структурата на мозокот не се развива рамномерно и постепено, туку преку неколку главни пресвртници, ќе ни помогне да откриеме кога и како неговите невронски мрежи се поподложни на нарушувања.“
Периодот на развој во детството трае од раѓање до околу деветгодишна возраст, кога мозокот влегува во адолесценција – ера што трае, во просек, до околу 32 години.
Во раните триесетти години, невронските мрежи на мозокот преминуваат во „возрасен режим“ на функционирање – најдолгата ера, која трае повеќе од три децении. Третата пресвртна точка, околу 66-годишна возраст, го означува почетокот на фазата на „рано стареење“ на архитектурата на мозокот. Конечно, мозокот „доцно стареење“ почнува да се обликува околу 83-годишна возраст.
Од раното детство до крајот на детството, мозокот се карактеризира со „консолидација на мрежата“: големиот број синапси – врски меѓу невроните – присутни во мозокот на бебето постепено се намалува, при што само најактивните преживуваат. Студијата покажа дека во овој период, ефикасноста на мозочните врски всушност се намалува.
Во исто време, и сивата и белата материја на мозокот брзо растат, дебелината на кортикалот – растојанието помеѓу надворешната сива и внатрешната бела материја – достигнува врв, а кортикалното „превиткување“, или браздите на површината на мозокот, се стабилизира.
Втората „епоха“ на мозокот, адолесцентната ера, е обележана со понатамошен раст на белата материја и зголемена софистицираност на комуникациските мрежи во мозокот. Оваа ера се карактеризира со постепено зголемување на ефикасноста на невронските врски, што е поврзано со подобри когнитивни способности. Епохите се дефинирани со фактот дека мозокот останува на стабилна развојна траекторија за време на нив, не мора да биде во фиксна состојба.
Во раните триесетти години, невронските мрежи на мозокот преминуваат во „возрасен режим“ на функционирање – најдолгата ера, која трае повеќе од три децении. Третата пресвртна точка, околу 66-годишна возраст, го означува почетокот на фазата на „рано стареење“ на архитектурата на мозокот. Конечно, мозокот „доцно стареење“ почнува да се обликува околу 83-годишна возраст.
Од раното детство до крајот на детството, мозокот се карактеризира со „консолидација на мрежата“: големиот број синапси – врски меѓу невроните – присутни во мозокот на бебето постепено се намалува, при што само најактивните преживуваат. Студијата покажа дека во овој период, ефикасноста на мозочните врски всушност се намалува.
Во исто време, и сивата и белата материја на мозокот брзо растат, дебелината на кортикалот – растојанието помеѓу надворешната сива и внатрешната бела материја – достигнува врв, а кортикалното „превиткување“, или браздите на површината на мозокот, се стабилизира.
Втората „епоха“ на мозокот, адолесцентната ера, е обележана со понатамошен раст на белата материја и зголемена софистицираност на комуникациските мрежи во мозокот. Оваа ера се карактеризира со постепено зголемување на ефикасноста на невронските врски, што е поврзано со подобри когнитивни способности. Епохите се дефинирани со фактот дека мозокот останува на стабилна развојна траекторија за време на нив, не мора да биде во фиксна состојба.
