Холандски медиуми: Крај на „најдесничарската влада во историјата на земјата“, Јетен е новиот премиер

Холандската либерално-прогресивна партија Д66 оствари тесна победа на општите избори во средата, а нејзиниот 38-годишен лидер Роб Јетен е на добар пат да стане најмладиот и прв отворено геј деклариран премиер во историјата на земјата, објавува „Гардијан“.

Иако последните неколку илјади гласови сè уште се бројат, холандските медиуми денес објавија дека антиимиграциската и антиисламска Партија за слобода (ПВВ) на Герт Вилдерс повеќе нема шанси за победа.

Се очекува Д66 да ја преземе водечката улога во првиот круг од разговорите за коалициска влада, процес што обично трае со месеци во Холандија.

Според проекциите, се очекуваше двете партии да освојат по 26 места на предвремените избори, чии клучни прашања беа кризата со домувањето, имиграцијата, здравствената заштита, но и прашањето за компетентно лидерство. Сепак, според новинската агенција ANP, D66 веројатно ќе освои уште едно место, со што вкупниот број ќе достигне 27 претставници.

Сите водечки партии веќе ја отфрлија можноста за коалиција со Вилдерс, антиисламскиот политичар чија PVV освои 37 места во 2023 година, а потоа предводеше хаотична десничарска коалиција која се распадна за помалку од една година поради конфликтот околу неговите драконски планови за имиграција.

Иако ова го означува крајот на самопрогласената „најдесничарска влада во историјата на Холандија“ и бележи пораст на поддршката за центристичките партии, експертите предупредуваат дека гласовите на крајната десница се прелеале само кај помалите партии, додека довербата во политиката останува на екстремно ниски 4 проценти.

Според парламентарните обичаи, лидерот на победничката партија ја презема водечката улога во формирањето коалиција. Но, со оглед на фрагментираните резултати – каде што многу гласачи на крајната десница го напуштија Вилдерс, но гласаа за други опции на крајната десница како што се JA21 и Форумот за демократија – формирањето влада ќе биде исклучително тешко.

Јетен денес ги повика сите водечки партии да се обединат. „Гласачите јасно ја покажаа потребата од соработка“, рече тој. „Сакаме да најдеме мнозинство кое ќе работи напорно за решавање на прашања како што се пазарот на домување, миграцијата, климата и економијата“.

Леони де Јонге, експерт за крајно десничарски екстремизам на Универзитетот во Тибинген, верува дека тесната победа не го олеснила патот напред. „Д66 почнува да формира влада, но мислам дека фундаменталната порака на изборите е дека крајно десничарските партии не се поразени“, рече таа.

„Вистинскиот предизвик ќе биде да се формира влада во сè пофрагментираниот политички пејзаж во кој се наоѓа Холандија во моментов“.

Иако коалицијата на левиот центар и десниот центар со Христијанските демократи (ЦДА), партијата ВВД и Зелено-левичарската-работничка партија би имала најсилно мнозинство во двата дома на парламентот, лидерката на ВВД, Дилан Јешилгоз-Зегериус, постојано повторуваше за време на кампањата дека не гледа можност за соработка со левицата.

Впечатливиот стил на дебатирање на Јетен, беспрекорниот имиџ и позитивната порака му донесоа историска победа, според медиумските извештаи.

„Д66 успеа да привлече гласачи од сите страни, и од левицата и од десницата“, рече Матијс Рудујн, експерт за популизам на Универзитетот во Амстердам. „Многу гласачи на Зелената-левичарската-лабуристичка партија беа незадоволни од сопствениот лидер, но реагираа позитивно на оптимистичката кампања на Д66 под слоганот „Може да се направи!““

„Во исто време, построгиот став на Д66 за имиграцијата привлече десничарски гласачи од VVD, NSC, па дури и PVV, правејќи го нејзиниот електорат поразновиден, но и покритичен кон имиграцијата“, заклучи Рудујн.