Соединетите Американски Држави не се подготвени да ги обноват тестирањата на нуклеарно оружје и ризикуваат да ја изгубат предноста во однос на Кина и Русија ако продолжат со плановите на Доналд Трамп, велат експертите.
Американскиот претседател објави оваа недела дека Америка ќе спроведе тестови на нуклеарно оружје за прв пат по повеќе од три децении, кршејќи едно од ретките преостанати табуа меѓу светските сили, објавува „Телеграф“.
Експертите стравуваат дека Трамп започнал трка во вооружување во која Вашингтон не е подготвен да победи и дека би можел да се најде фатен или дури и престигнат од Москва и Пекинг.
Посетителите на огромниот американски полигон за тестирање во пустината Невада велат дека е исполнет со ‘рѓосувачка опрема, додека поранешни функционери велат дека локацијата едноставно не ја добила инвестицијата што е потребна за да ги исполни амбициите на претседателот.
Сега постојат стравувања дека Трамп отворил „Пандорина кутија“ која останала затворена речиси од крајот на Студената војна и дека можеби не е подготвен за она што може да следи.
Претседателот на САД го објави ова на својата платформа Truth Social во четврток, кратко пред да седне на преговарачка маса со Си Џинпинг, претседателот на Кина.
Некои веруваат дека ова е нуклеарна пресметка насочена кон заплашување на кинескиот лидер. Други мислат дека Трамп сериозно започнува нова трка во нуклеарно вооружување. А трети се едноставно збунети од самата објава.
Од 1992 година, САД, Кина и Русија почитуваат мораториум за тестирање на нуклеарно оружје, иако американски функционер пред неколку години сугерираше дека Москва можеби спроведува тајни експерименти.
Бидејќи ниедна од светските сили не го ратификувала Договорот за сеопфатна забрана на нуклеарни тестови (CTBT), кој забранува „секаков тест на нуклеарно оружје или која било друга нуклеарна експлозија“, оваа забрана не е правно обврзувачка.
Ситуацијата наликува на „мексиканска пресметка“, но со нуклеарни бомби наместо оружје.
Објавата на Трамп можеби е поттикната од тврдењата на Москва дека тестирала оружје на нуклеарен погон, како што е нејзиното суперторпедо Посејдон, кое се чини дека е способно да создаде радиоактивно цунами, или крстосувачките ракети Буревестник, за кои се вели дека имаат практично неограничен дострел.
Но, ова е различно од детонирање на нуклеарна боева глава. Инструкциите на Трамп до Пентагон се исто така црвено светло. Министерството за енергетика е одговорно за нуклеарни тестирања преку Националната администрација за нуклеарна безбедност (NNSA).
„Претседателот на Соединетите Американски Држави мора да зборува јасно и концизно и да се грижи за нуклеарните прашања. И како што видовме, овој претседател не го прави тоа“, рече Дарил Г. Кимбал, директор на Здружението за контрола на оружјето.
„Доколку имаше нуклеарна криза, а Трамп комуницираше на овој начин, тоа би можело да доведе до катастрофа.“
Кори Хиндерштајн, поранешен висок функционер на NNSA, сака претседателот итно да ја разјасни својата објава во четврток.
„Едно е да се испука пиштолот за стартување. Друго е случајно да се повлече чкрапалото“, рече таа.
Објавата на Трамп се чинеше дека падна од небото со силата на бомба од 50 мегатони, но идејата постои веќе некое време. Функционерите во првиот мандат на претседателот наводно размислувале за кршење на мораториумот, а Роберт О’Брајан, поранешниот советник за национална безбедност на Трамп, јавно го поддржа потегот минатата година како средство за „мир преку демонстрација на сила“.
Сепак, други веруваат дека Соединетите Американски Држави ја задржале својата водечка позиција меѓу глобалните нуклеарни арсенали токму поради тестовите што ги спроведоа пред практиката да стане табу во 1990-тите.
Од 1945 година, Вашингтон детонирал 1.149 нуклеарни направи во споредба со 969 на Русија. Кина, млада суперсила во истиот период, детонирала само 45.
Кори Хиндерштајн, поранешен висок функционер на NNSA, кој сега работи со Фондацијата Карнеги за меѓународен мир во Вашингтон, вели дека САД имаат многу пософистицирано разбирање за нуклеарното оружје поради тие тестови и дека нема техничка потреба за тестирање во целосен обем за да се обезбеди сигурноста и безбедноста на постојните залихи.
Информациите што Америка веќе ги има од минатите тестови би можеле да се користат во комбинација со милијарди долари вредни суперкомпјутери на локации што симулираат нуклеарни тестови без потреба од детонации. Едно такво место е Лос Аламос, Ново Мексико, каде што Роберт Опенхајмер ги водеше напорите за изградба на нуклеарна бомба за време на Втората светска војна.
„Соединетите Американски Држави се подобро опремени да го направат сето ова без нуклеарни тестирања од кој било од нашите противници. Да се започне каскада од тестови каде што другите би следеле е да им се даде на нашите противници код што го немаат“, рече таа.
Властите би можеле да детонираат нуклеарна направа под земја за околу 18 месеци ако не мора да собираат никакви податоци. Општиот консензус е дека организирањето вистински тест би траело најмалку три години и би чинело стотици милиони долари.
Ќе треба да се ангажираат рудари и дупчалки квалификувани за работа во зона на нуклеарни тестови. Ќе треба да се набави опрема како што е специјализиран кран за да се спушти уредот длабоко во земјата. Песок и карпи мора да се складираат за да се пополнат окната и да се спречи ширењето на радиоактивен материјал над земјата.“
Проблемите со персоналот во NNSA, влошени од намалувањата на буџетот на Елон Маск за DOGE, веројатно нема да го забрзаат процесот, кој би можел дополнително да се одложи доколку политичарите од Невада започнат правна битка за запирање на тестирањето.
Сепак, местото за тестирање едноставно не е соодветно за целите на Трамп.
„Областа каде што ја складираат опремата за програмата за подготвеност за тестирање е полна со ‘рѓосани кабли и опрема“, се присети Кимбал, кој го посети местото пред две години.
Други за „Вашингтон пост“ изјавија дека опремата што ќе се користи за ископување на локацијата за подземна нуклеарна детонација е „јама од ‘рѓа“.
„Не изгледа фенси или сјајно. Опремата би била способна, но сигурно нема да импресионира никого со своите модерни карактеристики“, рече поранешниот функционер.
Во исто време, сателитските снимки покажуваат дека Русија и Кина ги надградуваат своите тест полигони во Новаја Земја и Лоп Нур за да бидат подготвени да продолжат со нуклеарните детонации.
Кимбал очекува дека веројатно би можеле да го сторат тоа побрзо од САД „бидејќи имаат помалку безбедносни и регулаторни проблеми со кои треба да се справат“.
Постои широко распространета конфузија околу тоа зошто Трамп треба да биде претседателот што ќе го скрши табуто што неговите претходници го почитуваат уште од времето на Џорџ В. Буш.
Само пред неколку месеци, тој рече дека сака да „денуклеаризира“ и да ги намали американските залихи од 3.800 нуклеарни оружја.
Некои шпекулираат дека функционер поврзан со Фондацијата Херитиџ, тинк-тенк што повика на континуирано тестирање на нуклеарно оружје, го покренал прашањето со него.
Роберт Питерс, истражувач во фондацијата, минатата недела за „Вашингтон пост“ изјави дека Соединетите Држави мора „да направат нешто за да покажат дека нема да бидат заплашени или принудени од овие автократи во Пекинг, Москва и Пјонгјанг“.
„Чекањето со години за тестови е неприфатливо“, рече тој, сугерирајќи дека претседателот би можел да спроведе тест над земја, нешто што не е направено од времето на Џон Ф. Кенеди и е поврзано со зголемени стапки на рак.
Други експерти се надеваат дека претседателот погрешно слушнал или се впушта во карактеристична позиција на рамнодушност што не се сфаќа премногу буквално во Кина и Русија.
Речиси никој не знае што навистина мисли Трамп. Можеби дури и не е сигурен. Во секој случај, трката во нуклеарно вооружување можеби веќе е во тек.
Trump could not launch a nuclear weapon if he wanted to, experts warn https://t.co/inFdVDkh5B
— Fiona Davis (@FionaDavis8) November 3, 2025
