Покрај резервите на Централната банка на Русија, средствата на руските приватни лица се замрзнати и во ЕУ. Тие имаат право да ги побараат назад, но во пракса тоа е речиси невозможно, објавува „Дојче Веле“.
ЕУ ја разгледува можноста за користење на замрзнатите руски средства за воени репарации за Украина. Покрај средствата на Централната банка на Русија, европските складишта чуваат и замрзнати хартии од вредност на милиони руски приватни инвеститори – кои не се на списоците на лица кои се предмет на западни санкции за агресијата врз Украина. Теоретски, тие, како законски сопственици, можат да ги побараат, но во пракса само мал број луѓе успеваат да го сторат тоа, пишува „Дојче Веле“.
Жана Немцова, ќерка на убиениот руски опозициски политичар Борис Немцов и коосновач на Фондацијата „Борис Немцов“, со месеци го истакнува овој проблем. Таа верува дека средствата на приватните инвеститори треба да се ослободат и предлага низа чекори во оваа насока.
Чувањето на руските хартии од вредност во депозитарните банки се врши преку руската централна депозитарна институција за хартии од вредност – Националниот клириншки депозитар (NSD), кој е подружница на Московската берза.
Кога станува збор за странски хартии од вредност, кои Русите можеа да ги купат со неколку кликања преку апликациите на руските брокери пред војната во Украина, NSD играше само посредничка улога, додека самите хартии од вредност завршуваа главно во две европски депозитарни институции – Euroclear во Белгија и Clearstream во Луксембург. Clearstream, иако со седиште во Луксембург, е во целосна сопственост на Германската берза (Deutsche Börse AG). Сите руски трансакции со странски хартии од вредност, не само европски, туку и американски и други, беа извршени преку нив.
Многу мали руски инвеститори разбраа како функционира чувањето на хартиите од вредност дури во пролетта 2022 година, кога одеднаш повеќе не можеа да вршат трансакции. Нивните хартии од вредност се замрзнати, како и државните резерви на Русија и средствата на приватни лица и организации под санкции. Приватните инвеститори сега се заложници на сегашната ситуација.
Euroclear и Clearstream го прекинаа своето партнерство со NSD кратко време по почетокот на војната, во март 2022 година – како одговор на одлуката на Централната банка на Русија да им забрани на руските брокери да продаваат хартии од вредност во име на странски клиенти. Во јуни, одлуките на Euroclear и Clearstream беа законски потврдени од Европската комисија. Шестиот пакет санкции на ЕУ содржи јасна забрана за европските организации да соработуваат со NSD.
Ниту руската ниту европската страна немаат точни податоци за замрзнатите приватни средства. Депозитните институции не даваат информации ниту за ова. Позната е само вкупната вредност на замрзнатите средства во Европа, вклучувајќи ги и државните резерви на Русија, кои го сочинуваат најголемиот дел. Според „Ројтерс“, станува збор за околу 210 милијарди евра, од кои 185 милијарди ги држи Euroclear.
Руските власти проценуваат дека вкупниот замрзнат имот на правни и физички лица ширум светот е околу 5,7 трилиони рубли. Според Централната банка, 20 проценти од овој износ го поседуваат физички лица. Според моменталниот девизен курс од 95 рубли за едно евро, ова изнесува околу 12 милијарди евра што им припаѓаат на приватни инвеститори.
Точниот број на инвеститори е исто така непознат. Рускиот министер за финансии Антон Силуанов зборува за 3,5 милиони луѓе, додека претставниците на Централната банка ја проценуваат бројката на пет милиони. Разликата може да се објасни со фактот дека повисоката проценка ги вклучува не само директните сопственици на странски хартии од вредност, туку и оние што инвестирале индиректно – на пример, преку инвестициски фондови.
