КАЈА ШУКОВА, КАНДИДАТКА ЗА ГРАДОНАЧАЛНИЧКА НА ГРАД СКОПЈЕ ОД КОАЛИЦИЈАТА ПРЕДВОДЕНА ОД СДСМ: Градот е чист онолку колку што му овозможуваат институциите на граѓанинот да биде совесен

 По занимање инженер технолог, Каја Шукова се јавува како кандидат за градоначалник на Градот Скопје откако претходно две години ја вршеше и функцијата министер за животна средна. Оваа кандидатка на коалицијата предводена од опозицискиот СДСМ и претходно ја врзувала својата професионална биографија за овој важен ресор. Тоа ѝ дава основа да тврди дека сега има решенија за бројните проблеми со кои се соочува македонската метропола во областа на животната средина. Таа наведува дека нејзината визија е Скопје да стане модерен, зелен и европски град што работи за своите граѓани.

Како би ги опишале Град Скопје и неговите клучни проблеми во моментов и како го гледате по четири години доколку ја добиете довербата од граѓаните?

– Скопје денес е град со огромен потенцијал, но и со длабоки системски проблеми како што се загадениот воздух, нефункционалниот јавен превоз, хаотичната урбанизација и нефункционалните јавни претпријатија. Јас го гледам како град што повторно ќе го направиме пример на солидарност, иновации и чиста енергија. Нашата стратегија е Скопје да стане модерен, зелен и европски град што работи за своите граѓани. Имаме јасен план како да ги надминеме нефункционалноста и отпорот: со транспарентна администрација, професионален тим и со постојана комуникација со граѓаните. Советот на Градот го гледам како партнер во решавањето на проблемите, не како пречка. Верувам во политиката на дијалог и резултати, не на блокади. Скопје по четири години го гледам како град на доверба, чист воздух и модерни услуги. Град што навистина функционира за сите.

   Јавниот превоз е проблем број еден во градот ако се гледа на него во поширока смисла и како систем за превоз и како извор на аерозагадувањето. Кога последен пат имате влезено во градски автобус и какво чувство имавте? За каков  концепт на јавен превоз во градот се залагате и со кои извори на финансирање би го вовеле?

– Јавниот превоз е срцето на урбаниот живот, а во Скопје тој е нефункционален и застарен. Нашето решение е јасен и ефикасен систем базиран на брз автобуски превоз (БРТ) и на 100 нови еколошки автобуси. Имаме стратегија што ја интегрира мобилноста: автобус, велосипед и пешачки патеки во една функционална мрежа. Финансиските извори се обезбедени преку европски фондови, јавни инвестиции и партнерства со приватниот сектор.

Воведувам електронска наплата, приоритетни ленти и следење на линиите во реално време. Јас го користам јавниот градски превоз и таквото искуство ми потврдува дека час поскоро на жителите во Скопје им е потребен подобар, побрз и почист превоз. Јавниот транспорт, за мене, не е трошок, туку инвестиција во здравјето, времето и во достоинството на граѓаните.

  Скопје со години е на светската мапа според загадениот воздух. Кои се првите и следни долготрајни чекори и мерки што ќе ги преземете за намалување на аерозагадувањето?

– Нашата стратегија за чист воздух се базира на четири столба: греење, транспорт, индустрија и отпад. Имаме системски пристап што ги опфаќа изворите на загадување, забрана на нееколошките горива, субвенции за замена на старите печки, контрола на индустриските постројки и модернизација на јавниот превоз. Решението вклучува и паметен мониторинг на квалитетот на воздухот во реално време и воспоставување зони со ниски емисии во центарот. Скопје го замислувам како град на зелени појаси и енергетски ефикасни згради, каде што загадувањето е изолиран проблем, а не секојдневие. Имам визија за Скопје што дише буквално и симболично.

Имате ли лек за дивите депонии во градот? Како гледате на решението за депонијата „Вардариште“, кое скопјани го поистоветуваат со Чернобил? Какво решение имате за градската депонија „Дрисла“?

– Мојата политика за отпад се темели на концептот „нула отпад“. Имаме план за целосно отстранување на дивите депонии, вклучувајќи ја и „Вардариште“, која мора да се претвори во контролирана претоварна станица со 24-часовен надзор и забрана за неовластен пристап. За „Дрисла“, решението е модернизација и премин кон центар за рециклирање и енергетско искористување на отпадот, со што отпадот станува ресурс, не проблем. Имаме план за систем за селекција и реупотреба, компостирање на органскиот отпад и програми за едукација. Мојата цел е до 2040 година Скопје да стане град без депонии. Управувањето со отпадот не е само прашање на чистотата туку и на културата и грижата за идните генерации.

   Во следниот мандат, во Советот на Скопје треба да се донесе новиот генерален урбанистички план. Според кои принципи и визии сметате дека треба да се води ГУП? На кои принципи треба да почиваат деталните урбанистички планови, имате ли тајна формула за решавање на урбанистичките проблеми?

– Скопје мора, конечно, да добие урбанизам со човечко лице. Имам визија за град што се развива по принципите на интегрираната мобилност, зелени површини и јавниот интерес пред инвеститорскиот. Новиот ГУП мора да ја отсликува таа визија, не само како документ туку како стратегија за живот. Поддржувам ревизија на сегашните решенија со цел да се врати рамнотежата меѓу изградбата и природата. Урбанистичките планови треба да се носат транспарентно и во консултација со граѓаните. Нашето решение е дигитална платформа за увид во сите планови, секој граѓанин да знае што и зошто се гради. Урбанизмот не е математичка формула, туку договор за квалитетот на живеењето.

   Јавната хигиена е еден од клучните проблеми на градот, кој во очите на граѓаните е валкан град. Како да се надмине тој проблем? Сметате ли дека треба и како да се смени концептот на јавните градски претпријатија?

– Јавната хигиена е огледало на секој град. Имаме стратегија за целосна трансформација на „Комунална хигиена“ во ефикасно и современо претпријатие. Со воведување нов систем за управување со отпадот, со редовен распоред, со модерна механизација, со електрични возила и со паметни контејнери со сензори. Решението вклучува селекција на отпадот, посебни линии за кабаст отпад и акции за чистење на маалата секој викенд. Верувам дека чистото Скопје е заедничка одговорност, но градската администрација мора да даде пример со организација и дисциплина. Моето мото е: градот е чист онолку колку што му овозможуваат институциите на граѓанинот да биде совесен.

   Како ќе го решите проблемот со бездомните животни,  оти во изминатите години имаше разни начини за нивно решавање?

– Бездомните животни не се проблем што се решава со ад хок мерки. Моето решение е хуман и системски пристап: формирање центар за хумано управување со популацијата, со контролиран пристап „залови – стерилизирај – вакцинирај –врати“. Имаме стратегија за постојано финансирање преку Градот и јавни партнерства со здруженијата. Со воведување обележување, регистар на сопствениците и со контрола на одгледувачите. За мене, ова не е само прашање на безбедност туку и на човечност. Секое живо суштество заслужува достоинствен третман, а секој граѓанин мирен и безбеден град.

   Младите сè почесто се иселуваат и од Скопје. Кој е Вашиот концепт за нивно задржување во градот? 

–  Младите се двигател на мојата визија за Скопје. Имаме концепт што ги спојува образованието, културата и креативноста во единствена стратегија за нивно останување. Наша цел е да создадеме  функционален младински совет при Градот, поддршка за стартапи и инкубатори, стипендии за таленти и современи простори за уметност, спорт и иновации. Забавниот живот мора да биде безбеден и организиран со фестивали, отворени сцени, урбани паркови и со музички зони што ги враќаат младите на улиците, но со култура и енергија. Верувам дека младите не се публика, туку партнери во градењето на иднината на градот.

   Имате ли тајна формула  за обнова и рехабилитација на Лунапаркот и на Зоолошката градина?

– Имаме план за, конечно, оживување на забавниот и семеен живот во градот. Лунапаркот и Зоолошката градина ќе бидат симболи на новото Скопје: зелено, инклузивно и полно со содржини за сите генерации. Планираме целосна рехабилитација на постојната инфраструктура и воведување современи атракции, безбедносни стандарди и едукативни зони. Мојата визија е Зоолошката да стане екопарк со интерактивни простори, а Лунапаркот – место каде што ќе „растат“ спомените, не само атракциите. Забавата за деца е мера за хуманоста на еден град и јас сакам Скопје да биде најхуманиот град во регионот.

Граѓаните имаат големи поплаки за состојбата на Градските гробишта. На кој начин сметате дека треба да се реши овој проблем?

– Почитта кон животот се мери со почитта кон оние што повеќе не се меѓу нас. Имаме конкретен план за подобрување на условите на Градските гробишта: дигитализација на услугите, уредување на зелените површини, зголемена хигиена и транспарентно управување со цените. Нашето решение е воведување јавно достапен систем за резервации и ценовници, како и редовно одржување на патеките, осветлувањето и на санитариите. За мене, ова не е техничко, туку цивилизациско прашање.

Подготвена сум да ги вклучам добрите предлози без партиски предзнак

   Кои од досега изнесените идеи на Вашите противкандидати најмногу Ви се допаднаа, дали ќе ги преземете во програмата? Дали, доколку бидете избрани, ќе има место и за нив во Вашиот кабинет?

– Ги почитувам сите што имаат визија и желба да придонесат за Скопје. Доколку постојат идеи од моите противкандидати што заслужуваат внимание, особено оние што се насочени кон одржливиот транспорт, чистиот воздух, урбанизмот, младите и дигиталните услуги, секако дека би ги прифатила. Јас сум подготвена да ги вклучам добрите предлози без партиски предзнак, затоа што градот не ѝ припаѓа на една партија, туку на сите граѓани. Во мојот кабинет секогаш ќе има место за луѓе што знаат, работат и сакаат искрено да помогнат. Верувам дека политиката на Скопје мора да се врати кон соработката и резултатите, а не кон поделбите. Само така можеме да изградиме град достоен за секој негов жител.

Зона 30 на сите ризични места, конгресен центар, повеќе фестивали

Кои други проекти највувате?

– Проблемите ги гледам како предизвици што треба да се решат, а не како изговори за да не се прави ништо. За поголема безбедност, ќе воведеме зона 30 на сите ризични места, особено кај училиштата и градинките – безбедноста на нашите деца е на прво место. Скопје ќе добие модерен конгресен центар – простор за култура, за бизнис, за настани. Нашиот град треба да се води со визија и план за иднината, а не со дневна политика. Ќе поддржиме жива и динамична културна сцена со повеќе фестивали, изложби и поддршка за младите уметници, затоа што културата не смее да биде привилегија, туку право на сите. Скопје ќе расте плански, со ред и хуманизација на просторот. Ќе ѝ ставиме крај на дивата градба и ќе ги вратиме мерката и достоинството во урбанизмот. Во фокусот ѝ се транспарентноста, професионалноста и дијалогот со граѓаните, како и партнерството со Советот на Градот. Со акцент на младите, иновациите и хуманоста, нејзиниот план е Скопје да стане град што навистина функционира за сите свои жители.