ММФ со предлози и мерки за надминување на економската криза

28

Директорката на Меѓународниот монетарен фонд, Кристалина Георгиева, со свои предлози и мерки кои би требало да ги преземат развиените земји со цел надминување на економската криза.

– Додека министрите на Г-20 и гувернерите на централните банки се собираат на Бали оваа недела, тие се соочуваат со глобална економска перспектива која значително се затемни. Кога Г-20 последен пат се состана во април, ММФ штотуку ја намали прогнозата за глобален раст на 3,6 проценти за оваа и следната година – и предупредивме дека ова може да се влоши со оглед на потенцијалните надолни ризици. Оттогаш, неколку од тие ризици се материјализираа – а повеќекратните кризи со кои се соочува светот се интензивираа. Човечката трагедија од војната во Украина се влоши. Таа, исто така, има свое економско влијание особено преку шоковите на цените на суровините кои го забавуваат растот и ја влошуваат кризата со трошоците за живот што погодува стотици милиони луѓе – а особено сиромашните луѓе кои не можат да си дозволат да ги прехранат своите семејства. И само се влошува – напиша Георгиева во својата анализа, објавена на блог страната на ММФ.

Таа потенцира дека инфлацијата е повисока од очекуваното и се прошири надвор од цените на храната и енергијата. Ова ги поттикна големите централни банки да објават дополнително монетарно затегнување – што е неопходно, но ќе влијае на закрепнувањето. Континуираните нарушувања поврзани со пандемијата – особено во Кина – и обновените тесни грла во глобалните синџири на снабдување ја попречија економската активност.

– Како резултат на тоа, неодамнешните показатели имплицираат слаб втор квартал – и ќе проектираме дополнително намалување на глобалниот раст и за 2022 и 2023 година во нашето ажурирање за светските економски изгледи подоцна овој месец. Размислете како натамошното нарушување во снабдувањето со природен гас во Европа може да втурне многу економии во рецесија и да предизвика глобална енергетска криза. Ова е само еден од факторите што може да ја влоши и онака тешката ситуација. Ќе биде тешка 2022 година – а можеби и уште потешка 2023 година, со зголемен ризик од рецесија – потенцира Георгиева.

Според неа, потребна е решителна акција и силна меѓународна соработка, предводена од земјите членки на Г20, за што посочува три приоритети.

Прво, земјите мора да направат се што е во нивна моќ за да ја намалат високата инфлација, посочува Георгиева. Укажува оти високата инфлација може да го потоне закрепнувањето и дополнително да го оштети животниот стандард, особено за ранливите и потесетува дека инфлацијата веќе достигна повеќедецениски највисоки нивоа во многу земји, при што и вкупната и основната инфлација продолжуваат да растат.

– Ова предизвика циклус на монетарно затегнување кој се повеќе се синхронизира: 75 централни банки – или околу три четвртини од централните банки што ги следиме – ги зголемија каматните стапки од јули 2021 година. И, во просек, тоа го направија 3,8 пати. За економиите во развој и во развој, каде што стапките на политиката беа укинати порано, просечниот вкупен пораст на стапката беше 3 процентни поени – речиси двојно повеќе од 1,7 процентни поени за напредните економии – појаснува директорката на ММФ.

Според неа повеќето централни банки ќе треба да продолжат решително да ја заоструваат монетарната политика. Ова е особено итно кога инфлациските очекувања почнуваат да се намалуваат. Без акција, овие земји би можеле да се соочат со деструктивна спирала на цените на платите што ќе бара посилно монетарно стегање, со уште поголема штета за растот и вработувањето.

– Второ, фискалната политика мора да помогне – а не да ги попречува – напорите на централната банка да ја намали инфлацијата. Земјите кои се соочуваат со зголемени нивоа на долг, исто така, ќе треба да ја заострат својата фискална политика. Ова ќе помогне да се намали товарот на поскапото задолжување и – во исто време – да се надополнат монетарните напори за скротување на инфлацијата. Во земјите каде закрепнувањето од пандемијата е понапредно, оддалечувањето од извонредната фискална поддршка ќе помогне да се намали побарувачката и на тој начин да се намалат ценовните притисоци. Потребни се насочени и привремени мерки за поддршка на ранливите домаќинства кои се соочуваат со повторени шокови, особено од високите цени на енергијата или храната. Овде, директните парични трансфери се покажаа како ефективни, наместо нарушувачките субвенции или контролите на цените кои обично не ги намалуваат трошоците за живот на траен начин – додава Георгиева.

Како трет значаен фактор кој може да придонесе кон намалување на штетите од кризата според директорката на ММФ е нов поттик за глобална соработка – предводена од Г20.

За да се избегнат потенцијални кризи и да се поттикнат растот и продуктивноста, итно е потребна покоординирана меѓународна акција, вели Гоергиева.

– Клучот е да се надоврзе на неодамнешниот напредок во области кои се движат од оданочување и трговија до подготвеност за пандемии и климатски промени. Новиот фонд на Г20 од 1,1 милијарди долари за превенција и подготвеност од пандемијата покажува што е можно, како и неодамнешните успеси во Светската трговска организација. Најитно од сè е акција за ублажување на кризата на трошоците за живот, која турка дополнителни 71 милион луѓе во екстремна сиромаштија во најсиромашните земји во светот, според Програмата за развој на Обединетите нации. Како што се зголемува загриженоста за снабдувањето со храна и енергија, ризиците од социјална нестабилност се зголемуваат – пишува Георгиева.

Таа посочува дека, за да се избегне понатамошен глад, неухранетост и миграција, побогатите земји во светот треба да обезбедат итна поддршка за оние на кои им е потребна, вклучително и со ново билатерално и мултилатерално финансирање, особено преку Светската програма за храна.

– Како итен чекор, земјите мора да ги поништат неодамна воведените ограничувања за извозот на храна. Зошто? Бидејќи таквите ограничувања се и штетни и неефикасни за стабилизирање на домашните цени. Потребни се и дополнителни мерки за зајакнување на синџирите на снабдување и за да им се помогне на ранливите земји да го прилагодат производството на храна за да се справат со климатските промени. Тука ММФ помага. Тесно соработуваме со нашите меѓународни партнери, вклучително и преку нова мултилатерална иницијатива за безбедност на храната. Нашиот нов труст за издржливост и одржливост ќе обезбеди 45 милијарди американски долари концесиско финансирање за ранливите земји – насочени кон решавање на долгорочните предизвици како што се климатските промени и идните пандемии. И ние сме подготвени да направиме повеќе – додава Георгиева.