Од првиот ден од инвазијата на Украина, Европската унија му плати на Кремљ повеќе од 135 милијарди евра за неговата нафта и гас, според Центарот за истражување на енергија и чист воздух (CREA).
Денес, речиси една година од почетокот на војната и по девет рунди санкции на ЕУ, дали Европа конечно почнува целосно да се ослободува од руските фосилни горива?
Рускиот претседател Владимир Путин се подготвуваше за оваа економска пресметка уште од воведувањето санкции против него во 2014 година, по неговиот првичен напад врз Украина и анектирањето на Крим.
Неговиот многу пофален економски тим дури ѝ го донесе на земјата прекарот – „Тврдината Русија“ – економија подготвена да ја преброди секоја бура.
Во последните осум години, Русија акумулира големи количини девизни резерви.
Продаваше повеќе фосилни горива од кога било, додека приходите ги користеше за изградба на повеќе цевководи.
Исто така, инвестираше во западна технологија, стоки и клучна инфраструктура, како што се складишта за гас и рафинерии за нафта во ЕУ.
За тоа време во Европа, во обид да престане да користи јаглен, највалканиот од сите фосилни горива, зависноста на ЕУ од евтин, релативно чист и достапен руски гас само растеше.
Во 2020 година, Русија обезбеди околу 25 отсто од нафтата и повеќе од 40 отсто од гасот што го троши ЕУ, според Еуростат, нејзината агенција за статистика.
Во времето кога Путин ја нападна Украина во 2022 година, ЕУ не можеше да ги прекине сите економски врски со Русија во исто време.
И така, санкциите беа постепени и, со големи исклучоци, додека Западот се обидуваше да се снајде на неистражена територија.
Никогаш претходно не биле воведени толку сложени санкции против некој голем играч како Русија – нуклеарна сила со постојано членство во Советот за безбедност на Обединетите нации.
Таа е една од трите главни производители на нафта и гас во светот, заедно со Саудиска Арабија и Соединетите Американски Држави.
За да го неутрализира воениот фонд на Путин, Западот замрзна околу 300 милијарди евра од девизните резерви на руската централна банка.
За да ги намали руските западни знаења и стока, тој ги блокираше сите трансфери на технологија и продажбата на супериорни стоки и услуги.
И конечно, за да го запре протокот на пари од нафта и гас во Кремљ, ЕУ воведе етапно ембарго со кое се забранува увоз на јаглен од август 2022 година, сета морска нафта од декември 2022 година и сите дизел или какви било нафтени производи од февруари 2023 година.
„Останува да се види целосниот ефект од ембаргото врз руската сурова нафта“, се вели во најновиот извештај на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) во декември 2022 година.
Руска одмазда
Во отсуство на целосно ембарго, додека цените растеа, а нафтата продолжи да тече, Русија продолжи да заработува милиони продавајќи фосилни горива во Европа.
Кремљ исто така почна да користи гас како оружје, намалувајќи ги испораките за Европа за 80 отсто.
Односите на Русија со Западот се замрзнати откако таа ја нападна Украина на 24 февруари 2022 година.
Но, колку и да се покаже дека тактиката на Путин е финансиски профитабилна на краток рок, повеќето економисти се согласуваат дека таа не е одржлива како долгорочна стратегија.
Константин Сонин, економист на Универзитетот во Чикаго, вели дека претседателот Путин паднал во истата замка како и неговите колеги од поранешниот Советски Сојуз, Ирак, Иран и Венецуела.
Сите тие се обидоа да продаваат нафта и да извршат инвазија на други земји, но на крајот предизвикаа конфликт со Западот и беа ставени на црната листа.
„Примерот на СССР покажува дека можеби дури и продолжената стагнација не е можна во изолација“, вели тој.
Енергетската војна на Кремљ рапидно ја уништува нејзината најважна индустрија.
Газпром, руската енергетска компанија сомнозинска државна сопственост, објави пад на производството од 20 отсто во 2022 година, како и пад на извозот од 45 отсто.
Производството на нафта се одржува на два отсто под нивото од пред војната, но Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) предвидува многу поголем пад од 13 отсто кога ембаргото на ЕУ ќе стапи во целосна сила во текот на зимските месеци.
Поради високите цени во Европа, падот на продажбата на гас не му наштети на приходот на Кремљ.
Но, како што продолжува енергетската војна, Русија ќе го загуби уделот на пазарот.
Ако цените на крајот паднат поради намалената побарувачка, стратегијата на Путин ќе биде слична на продажба на бубрег за да се осиромаши соседот.
Според прогнозата на ММФ, руската економија ќе се намали за три до пет проценти во 2022 и 2023 година, наместо прогнозата за раст од два до три проценти пред војната.
Работната сила се намалува бидејќи луѓето бегаат од Русија или умираат во војна.
Инвестициите беа прекинати, увозот и потрошувачката значително се намалија.
Обидот за заживување на растот со диверзификација на нафта и гас е уште потешко под санкции бидејќи Русија е целосно зависна од западното знаење, инвестиции и трговија од распадот на Советскиот Сојуз.
Путин го испроба ова за време на неговите први години на власт во раните 2000-ти, но подоцна вложи се во тоа Русија да стане суперсила на фосилни горива.
Кина, Индија и Турцијаза спас?
Од почетокот на инвазијата, додека продажбата во Европската унија опаѓа, Кина и Индија масовно купуваа руска сурова нафта со попуст.
Турција, исто така, брзо го искористи конфликтот на Русија со Западот, станувајќи транзитен центар за извоз на руски гас.
Според Европската мрежа на оператори на системи за пренос на гас, повеќе од половина од увезениот гас во ЕУ патува од Русија во Турција, а дури потоа во ЕУ.
Но, додека новооткриените сојузници на Путин не успеаја да ја искористат неговата избрзана декларација за „западен економски блицкриг против Русија“ и да добијат голем попуст на фосилните горива, војната во Украина им предизвикува исто толку болка.
Ова им штети на нивните главни трговски партнери на Запад.
А во трговијата, големината е важна.
Развиените западни земји сочинуваат две третини од светската економија. Русија сочинува помалку од два отсто.
Западот е извор на технологија, пари, знаење, образование и богати потрошувачи.
Русија има само нафта и гас да понуди и нема постоечка инфраструктура за пренасочување на испораките на исток, подалеку од ЕУ.
Европа сочинуваше повеќе од 60 отсто од извозот на нафта на Русија и најголемиот дел од извозот на гас, што пак беше повеќе од половина од приходите на Русија.
И додека парите од нафтата полека исчезнуваат и трошоците за војната се натрупуваат, Русија се соочува со осамено враќање назад додека остатокот од светот плови.
Една од несаканите последици од ова принудно и скапо разделување, за да биде иронијата поголема, е предизвикување проблеми на визијата на Путин за Русија.
ЕУ долго време се подготвува да ја прекине својата зависност од руските фосилни горива.
Путин сега и даде на Европа дополнителен поттик што ѝ беше потребен за да се забрза транзицијата кон зелена енергија.
И ако тоа се случи, руската нафта и гас никогаш повеќе нема да бидат добредојдени во Европа во онаа мера како што беа пред инвазијата, било војна или не.
