Климатските промени фундаментално ќе го преобликуваат животот на Земјата во следните децении, дури и ако луѓето можат да ги скротат емисиите на штетни гасови што затоплуваат, се вели во историскиот нацрт-извештај на советниците за климатски науки на ОН, во кој имаше увид АФП.

Исчезнување на видовите, широко распространета болест, жештини поради кои нема да може да се живее, колапс на екосистемот, градови под закана од зголемувањето на морињата – овие и други поразителни влијанија на климата се забрзуваат и ќе станат болно очигледни пред детето родено денес да наполни 30 години.

Изборите што ќе ги направат општествата сега ќе утврдат дали нашиот вид успева или едноставно преживува додека се одвива 21 век, вели Меѓувладиниот панел за климатски промени (IPCC) во нацрт-извештајот , во кој ексклузивно има увид АФП.

Но, опасните прагови се поблиски отколку што се мислеше, и неизбежни се страшните последици што произлегуваат од децениското неограничено загадување.

„Најлошото допрва доаѓа, што влијае на животот на нашите деца и внуци многу повеќе отколку на нашите“, се вели во извештајот.

Убедливо најсеопфатниот изветај досега составен за тоа како климатските промени го надминуваат нашиот свет, извештајот гласи е како обвинение од 4.000 страници за управувањето на човештвото со планетата.

Но, документот, дизајниран да влијае на критичните одлуки за политиките, нема да е објавен до февруари 2022 година – премногу доцна за самити на ОН оваа година за климата, биодиверзитетот и системите за храна, велат некои научници.

Нацрт-извештајот доаѓа во време на глобално „еко-будење“ и служи како проверка на реалноста против мноштво лошо дефинирани нето-нула ветувања од владите и корпорациите ширум светот. Предизвиците што ги истакнува се системски, вткаени во самата структура на секојдневниот живот.

Тие се исто така длабоко нефер: оние што се најмалку одговорни за глобалното затоплување ќе страдаат непропорционално, појаснува извештајот. И тоа покажува дека дури и додека исфрламе рекордни количини на стакленички гасови во атмосферата, ние го поткопуваме капацитетот на шумите и океаните да ги апсорбираат, претворајќи ги нашите најголеми природни сојузници во борбата против затоплувањето во непријатели.

Предупредува дека претходните големи климатски шокови драматично ја изменија животната средина и ги збришаа повеќето видови, покренувајќи го прашањето дали човештвото сее семе на својата смрт.

„Животот на Земјата може да се опорави од драстичното поместување на климата со развој на нови видови и создавање нови екосистеми“, се вели во него.

Во нацрт-извештајот има најмалку четири главни одземања, кои поминаа низ голема ревизија и веројатно нема да се променат пред неговото објавување.

Првиот е дека со досега 1,1 степени целзиусови на затоплување, климата веќе се менува.

Пред една деценија, научниците веруваа дека ограничувањето на глобалното затоплување на два степени Целзиусови над нивото на средината на 19 век е доволно за да се заштити нашата иднина.

Таа цел е содржана во Парискиот договор од 2015 година, усвоен од скоро 200 нации кои ветија дека колективно ќе затоплат на „далеку под“ два Целзиусови степени – и 1,5 степени ако е можно. Според моменталните трендови, во најдобар случај се движиме кон три степени Целзиусови. Претходните модели предвидуваа дека најверојатно нема да ги видиме климатските промени што ја менуваат Земјата пред 2100 година.

Но, во нацрт-извештајот на ОН се вели дека продолженото затоплување дури и над 1,5 Целзиусови степени може да произведе „прогресивно сериозни, вековни и, во некои случаи, неповратни последици“.

Минатиот месец Светската метеоролошка организација предвиде 40 проценти шанса Земјата да го премине прагот од 1,5 степен најмалку една година до 2026 година.

За некои растенија и животни може да биде доцна.

„Дури и на 1,5 Целзиусови степени на затоплување, условите ќе се променат над способноста на многу организми да се прилагодат“, се забележува во извештајот.

Коралните гребени – екосистеми од кои зависат половина милијарда луѓе – се еден пример.

Домородните популации на Арктикот се соочуваат со културно истребување бидејќи околината врз која се изградени нивните средства за живот и историја се топи под нивните снежни чевли.

Светот затоплен исто така ја зголеми должината на сезоните на пожар, двојно ги зголеми потенцијалните области што може да се изгорат и придонесе за загуби на системите за храна.

Светот мора да се соочи со оваа реалност и да се подготви за нападот – второ големо предупредување во извештајот.

„Сегашните нивоа на адаптација ќе бидат несоодветни за да одговорат на идните климатски ризици“.

Проекциите на средината на векот – дури и под оптимистичко сценарио на загревање од два степени Целзиусови.

Десетици милиони повеќе луѓе, најверојатно, ќе се соочат со хроничен глад до 2050 година, а 130 милиони повеќе би можеле да доживеат екстремна сиромаштија во рок од една деценија, ако се дозволи продлабочување на нееднаквоста.

Во 2050 година, крајбрежните градови на „фронтот“ на климатската криза ќе видат стотици милиони луѓе изложени на ризик од поплави и се почести бранови на невреме, повеќе смртоносни со зголемувањето на морињата.

Околу 350 милиони повеќе луѓе кои живеат во урбани средини ќе бидат изложени на недостиг на вода од тешки суши со 1,5 степен Целзиусови затоплување – 410 милиони со два Целзиусови степена. Тој дополнителен половина степен ќе значи и 420 милиони повеќе луѓе изложени на екстремни и потенцијално смртоносни горештини.

„Трошоците за адаптација за Африка се предвидува да се зголемат за десетици милијарди долари годишно со затоплување поголемо од два степени“, предупредува извештајот.

Трето, во извештајот е истакната опасноста од соединенија и каскадни влијанија, заедно со прагови на точка без враќање во климатскиот систем познати како врвови, кои научниците едвај почнаа да ги мерат и разбираат.

Неодамнешните истражувања покажаа дека затоплувањето на два степени Целзиусови може да предизвика топење на ледените плочи на врвот на Гренланд и на Западен Антарктик – со доволно замрзната вода за да се подигнат океаните 13 метри  – покрај точката без враќање.

Во поблиска иднина, некои региони – источен Бразил, југоисточна Азија, Медитеранот, централна Кина – и крајбрежјето скоро насекаде може да бидат погодени од повеќе климатски непогоди одеднаш: суша, топлотни бранови, циклони, пожари, поплави.

Но, влијанијата на глобалното затоплување се засилени и со сите други начини на кои човештвото ја расипа рамнотежата на Земјата.

Овие вклучуваат „загуби на живеалишта и еластичност, прекумерна експлоатација, екстракција на вода, загадување… “, се вели во извештајот.

Нема лесно решение за ваквата мешавина на проблеми, рече Николас Стерн, поранешен главен економист во Светска банка и автор на историската ревија на Стерн за економијата на климатските промени.

„Светот се соочува со комплексен сет на испреплетени предизвици“, рече Стерн, кој не даде придонес во извештајот на IPCC. „Освен ако не ги решите заедно, нема да успеете многу добро на ниту еден од нив.

Има многу малку добри вести во извештајот, но IPCCгласува дека може да се стори многу за да се избегнат сценарија во најлош случај и да се подготват за влијанија што повеќе не можат да се избегнат.

Преминувањето кон повеќе диети растителни, исто така, може да ги намали емисиите поврзани со храна, дури 70 проценти до 2050 година.

„Потребна ни е трансформациска промена што работи на процеси и однесување на сите нивоа: индивидуа, заедници, деловни активности, институции и влади“, се вели во него. „Ние мора да ги редефинираме нашиот начин на живот и потрошувачка“.

France 24/AFP